Vidi is gericht op ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. Vidi maakt samen met de Veni- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. In totaal dienden in deze Vidi-ronde 551 onderzoekers een voorstel voor een onderzoeksproject in voor financiering. Daarvan zijn er dit keer 97 gehonoreerd, waaronder de tien onderstaande projecten van de Radboud Universiteit en het Radboudumc.
Hoe kunnen cellen hun ruis hoger of lager zetten?
Maike Hansen, Radboud Universiteit
Cellen in ons lichaam kun je zien als een minifabriek, waar een lopende band staat die eiwitten als eindproduct aanmaakt. De hoeveelheid eiwit die elke cel maakt, kan drastisch variëren tussen genetisch identieke cellen, dit wordt ruis genoemd. De afzonderlijke stappen aan deze lopende band kunnen de eiwitruis verhogen of verlagen. Toenemende ruis is bijvoorbeeld een fenomeen dat kan leiden tot antibioticaresistentie bij bacteriën en speelt een rol bij ziektes zoals HIV en kanker. In dit project wordt bepaald hoe cellen hun ruis reguleren, wat het begrip zal verbeteren van hoe defecten in ruis-regulatie kunnen leiden tot ziekte.
De grenzen van magnetisme verleggen met fluctuaties
Johan Mentink, Radboud Universiteit
Wat is de allersnelste en meest energie-efficiënte manier om magnetische bits te schrijven op de nanoschaal? Dit onderzoek zal de fundamentele grenzen van de controle van magnetisme verkennen en verleggen door gebruik te maken van klassieke en kwantum fluctuaties in magneten, vaak gezien als ongewenst en belemmerend, maar mogelijk de sleutel voor een nieuw paradigma in magnetische dataopslag.
Nieuwe grondslagen voor model learning
Jurriaan Rot, Radboud Universiteit
Het doel van model learning is om een precieze beschrijving van een software of hardwaresysteem to verkrijgen, door systematisch observaties te maken en te zien hoe het systeem reageert. Model learning technieken zijn erg nuttig om de kwaliteit van systemen te verbeteren, en ze zijn bijvoorbeeld toegepast om bugs te vinden in implementaties van netwerkprotocollen. De huidige mogelijkheden van model learning worden echter beperkt door schaalbaarheidsproblemen. Dit project pakt die schaalbaarheidsproblemen aan door het ontwikkelen van nieuwe wiskundige grondslagen en technieken voor model learning.
Het belang van RNA-metaboliet interacties chemisch in kaart brengen
Willem Velema, Radboud Universiteit
RNA is een veelzijdig biomolecuul dat betrokken is bij vrijwel elk proces in de cel en een belangrijke speler is bij veel ziekten. In dit programma zullen de onderzoekers bestuderen hoe RNA interageert met kleine moleculen in de cel, zogenaamde metabolieten. Er wordt aangenomen dat de functie van RNA wordt gecontroleerd door deze metabolieten, maar in hoeverre dit gebeurt en de betrokken mechanismen blijven onduidelijk. Met behulp van state-of-the-art chemische hulpmiddelen zullen de onderzoekers de biologische betekenis van RNA-metaboliet interacties aantonen.
Biostroom uit biogas met behulp van micro-organismen
Cornelia Welte, Radboud Universiteit
Biogas bevat methaan wat aan de ene kant een energiebron is maar aan de andere kant ook schadelijk als het in de atmosfeer terecht komt: daar draagt het bij aan het broeikaseffect wat tot klimaatverandering leidt. In dit project worden micro-organismen onderzocht die methaan op kunnen eten en vervolgens kunnen omzetten in stroom. Daarvoor kweken de onderzoekers deze micro-organismen in het laboratorium. Daarna bekijken ze hoe ze stroom maken en hoe ze dit misschien nog beter zouden kunnen doen.
Een biopsychologische benadering voor het typeren van antisociale individuen
Inti Brazil, Radboud Universiteit/Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour
De huidige benadering voor het diagnosticeren van antisociale persoonlijkheidsstructuren geeft onvoldoende inzicht in de biologische en psychologische factoren die bijdragen aan het ontstaan en in stand houden van antisociaal gedrag. In dit project zal een nieuwe aanpak worden ontwikkeld, waarmee bepaald kan worden welke combinaties van biologische en psychologische factoren het beste gebruikt kunnen worden om het individu te omschrijven. De verwachting is dat deze benadering zal leiden tot het ontstaan van een nieuwe manier van meten en denken over individuele verschillen in onderzoek, en ook tot het verscherpen van de (forensische) klinische diagnostiek.
Het versmelten van mens en technologie
Luke Miller, Radboud Universiteit/Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour
Mensen zijn zeer bedreven in het gebruik van gereedschappen. Dit vermogen onderscheidt hen van andere dieren en heeft geleid tot de suggestie dat het menselijk brein gereedschappen ziet als een verlengstuk van het lichaam. De onderzoekers zullen de fusie van lichaam en hulpmiddelen in de hersenen bestuderen met behulp van gedragsmodellering en beeldvormingstechnieken.
Sporten om de behandeling van depressie te versterken
Janna Vrijsen, Radboudumc/Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour
Depressie is een ernstige en veelvoorkomende mentale ziekte. Het is tragisch dat zelfs met onze best-onderzochte psychotherapie 40% van de depressieve patiënten niet opknapt. Het combineren van twee behandelingen lijkt de oplossing, maar de standaardcombinatie met medicatie is duur en veel patiënten hebben last van de bijwerkingen. Sporten werkt tegen depressie en kan gemakkelijk in combinatie met psychotherapie aangeboden worden. Maar hoe, wanneer en voor wie werkt het? De onderzoekers zullen ontrafelen hoe sporten psychotherapie kan versterken om zo meer mensen met depressie te helpen. Zij onthullen hoe sporten de stemming helpt verbeteren en het leerrendement van de psychotherapiesessies vergroot.
De andere kant van ADHD
Martine Hoogman, Radboudumc/Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour
ADHD kent ook positieve kanten, maar willen we deze gebruiken op school, op het werk en in de zorg, dan moeten we eerst nog meer over ze weten want onze kennis over deze aspecten is beperkt. In dit project onderzoeken we hoe anderen (leraren, werkgevers) tegen de sterke kanten van ADHD aankijken, welke neurobiologische factoren ten grondslag liggen aan deze aspecten zodat we ze beter kunnen begrijpen en onderzoeken we hoe omgevingsfactoren een rol spelen bij de positieve aspecten van ADHD. Dit zal bijdragen aan een gebalanceerder beeld van ADHD dat kan leiden tot een inclusievere benadering van ADHD.
Hoe suikers gebruikt kunnen worden voor bloedcel transfusies en bestrijding van bloedkanker
Anna Marneth, Radboudumc
Suikers zijn onmisbaar voor cellen in ons bloed. Suikers leveren cellen niet alleen energie, maar spelen ook een belangrijke rol in het ontvangen van groeisignalen. Dit project zal aantonen hoe suikers in het laboratorium gebruikt kunnen worden om de groei van bloedcellen te stimuleren, voor bloedcel transfusies. Daarnaast wordt bestudeerd of het verminderen van specifieke suikers de groei van bloedkankers remt.