Vidi is gericht op ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. Vidi maakt samen met de Veni- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. In totaal dienden in deze Vidi-ronde 829 onderzoekers een voorstel voor een onderzoeksproject in voor financiering. Daarvan zijn er dit keer 102 gehonoreerd, waaronder de dertien onderstaande projecten van de Radboud Universiteit en het Radboudumc.
Web Security and Privacy Observatory (WeSPO)
Gunes Acar, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Internetgebruikers worden geconfronteerd met veel privacy- en veiligheidsrisico's, variërend van opdringerige online tracking tot diefstal van hun financiële informatie zoals creditcardnummers. Grootschalige privacy- en beveiligingsscans helpen bij het identificeren en voorkomen van dergelijke online bedreigingen, maar dat is een langzaam en arbeidsintensief proces. Dat betekent dat dergelijke privacy- en beveiligingsbedreigingen soms jarenlang actief blijven totdat ze worden ontdekt, op websites die door miljoenen gebruikers worden bezocht. Dit project zal nieuwe onderzoek software, technieken en datasets bouwen om het mogelijk te maken om webgebaseerde privacy- en beveiligingsbedreigingen veel sneller en gemakkelijker te identificeren.
Over boeken en beesten. Nieuwe inzichten in het proces van middeleeuwse tekstoverlevering aan de hand van een digitale analyse van de manuscripten van de Physiologus.
Shari Boodts, Faculteit der Letteren
De ‘digital turn’ in de studie van middeleeuwse manuscripten biedt ongekende mogelijkheden voor ons begrip van het proces van handgeschreven tekstoverlevering en de invloed daarvan op ons cultureel erfgoed. Dit project zal deze mogelijkheden benutten om de Physiologus te bestuderen, een laatantieke verzameling dierenverhalen met een christelijke allegorische interpretatie die doorheen de Middeleeuwen veelvuldig gekopieerd, vertaald en aangepast werd. Bouwend op dit typische voorbeeld van creatieve middeleeuwse receptie zal het project nieuwe digitale methoden ontwikkelen voor de studie van middeleeuwse manuscripten als verspreiders van cultuur, en de manieren waarop we ze als historische bronnen gebruiken fundamenteel uitbreiden.
Hoe darmbacteriën smullen van zoete moleculen
Christian Büll, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
De menselijke darm wordt bevolkt door nuttige bacteriën die helpen bij de spijsvertering. Om deze bacteriën te ondersteunen, produceert de darm een mucus slijmlaag bestaande uit eiwitten en suikermoleculen. Darmbacteriën breken mucus af en gebruiken de vrijgekomen eiwitten en suikers als voedingsbron. Overmatige afbraak van mucus vernietigt de slijmlaag en leidt tot darmontsteking en de ziekte van Crohn. De wijze waarop bacteriën menselijk mucus afbreken is grotendeels onbekend. In dit project worden moleculen gegenereerd en methoden ontwikkeld waarmee bacteriële mucusafbraak kan worden gemeten. Bovendien zullen moleculen worden gecreëerd die overmatige mucusafbraak stoppen om ontstekingen in de darm te verminderen.
Ruimtetijden aan de rand van het bestaan
Annegret Burtscher, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Is het universum oneindig? Als het een grens zou hebben, wat gebeurt daar dan? Wiskundigen onderzoeken het universum door het geometrische concept van ruimtetijd en door Einsteins formules op te lossen. In dit model bevatten grenzen veel belangrijke infomatie over de wereldwijde dynamieken van deze ruimte tijden. De informatie kan vervolgens gebruikt worden om bijvoorbeeld in astrofysica zwaartekrachtgolfsignalen te interpreteren. In dit project ontwikkelen wiskundigen een methode om het gedrag van de zwaartekrachtgolven te analyseren bij de grens.
Etniciteit en (on)gelijkwaardigheid in het vroege christendom.
Matthijs den Dulk, Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen
Het vroege christendom wordt vaak gezien als een sleutelmoment in de ontwikkeling van het denken over menselijke gelijkheid, aangezien iedereen christen kon worden ongeacht etnische achtergrond. Maar in hoeverre betekende dit dat mensen met een andere etnische achtergrond als gelijken werden gezien en etnische vooroordelen en stereotypes werden verworpen? Dit project analyseert de typering van mensen met een andere etnische identiteit en de mate waarin vroegchristelijke literatuur etnische (on)gelijkheid propageert. Gezien de enorme invloed van deze teksten in latere eeuwen levert dit project een belangrijke bijdrage aan ons begrip van de historische ontwikkeling van ideeën over etniciteit en ‘ras.’
Kwantumchemie voor kwantum moleculen
Tijs Karman, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Naast Bose-Einstein condensaten van atomen zijn onderzoekers er onlangs in geslaagd ook van moleculen een Bose-Einstein condensaat te maken; een kwantumgas van moleculen. Een dergelijk kwantumgas kan worden gebruikt om elektronen in materialen te simuleren, of voor de ontwikkeling van opkomende kwantumtechnologieën. Echter zijn de eigenschappen van een moleculair kwantumgas niet goed bekend. De onderzoeker gaat nieuwe onconventionele methoden ontwikkelen voor moleculaire kwantumgassen gebaseerd op methoden uit de kwantumchemie, waar deze niet op moleculen maar op elektronen worden toegepast.
Nieuwe programmeertalen voor het ontwikkelen van correcte parallelle software
Robbert Krebbers, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Onze moderne samenleving is afhankelijk van software die in parallel uitgevoerd wordt—verschillende processen verwerken gezamenlijk enorme datasets en bedienen tegelijkertijd velen klanten en gebruikers—maar goede methoden om de correctheid en veiligheid van parallelle software te garanderen ontbreken. Dit project zal de grondslagen ontwerpen en verifiëren voor nieuwe programmeertalen die automatisch belangrijke correctheids en veiligheids eigenschappen van parallelle software afdwingen en daardoor voorkomen dat programmeurs grote verzamelingen van fouten maken. Om deze doelen te bereiken zal het project een nieuwe methodologie gebruiken, gebaseerd op logische systemen voor de verificatie van parallele programma’s.
Van Grommen naar Grammatica: De evolutie van taal ontrafelen met mensen en robots in een virtuele omgeving
Limor Raviv, Faculteit der Sociale Wetenschappen
Hoe en wanneer is menselijke taal geëvolueerd? Waarom hebben mensen talen uitgevonden waardoor we in staat zijn complexe (en onjuiste) uitspraken te kunnen doen zoals "Ik zag drie blauwe olifanten dansen in de ruimte"? Zonder een tijdmachine om naar het verleden te reizen, blijven deze vragen een eeuwig mysterie. Met nieuwe technologieën zoals Virtual Reality en Robotica kunnen wetenschappers nu ontdekken hoe de potentieel oneindige uitdrukkingskracht van talen zich heeft ontwikkeld. Dit project zal de sociale en omgevingsfactoren onderzoeken taalontwikkeling door te kijken hoe mensen en robots nieuwe communicatiesystemen ontwikkelen in verschillende virtuele 3D werelden.
Feitenpolarisatie en de gevolgen voor politieke opvattingen
Roderik Rekker, Faculteit der Managementwetenschappen
Politieke tegenstanders verschillen vaak niet alleen van mening, maar ook in hun perceptie van de werkelijkheid. Linkse en rechtse kiezers hebben bijvoorbeeld een ander beeld van de oorzaken van klimaatverandering, de omvang van de inkomensongelijkheid en de hoeveelheid immigranten in Nederland. Op dit moment is echter nog niet duidelijk hoe deze feitenpolarisatie’ de publieke opinie beïnvloedt en of het bijvoorbeeld een aanjager is van polarisatie in bredere zin. Met behulp van interviews, vragenlijsten en experimenten onderzoekt dit project over welke feiten mensen het precies oneens zijn en wat de gevolgen daarvan zijn voor hun politieke opvattingen.
De natuur verleiden om het onoplosbare op te lossen
Malte Rösner, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Hoewel het gedrag van twee deeltjes in wisselwerking nog theoretisch kan worden beschreven, wordt dit praktisch onmogelijk als er veel meer deeltjes zijn, zoals in het geval van gepaarde elektronen in supergeleiders of elektron-spins in magneten. Ik stel een compleet nieuwe benadering voor, waarbij we onzuiverheden nauwkeurig implanteren in een quantummateriaal, en het daarmee zo programmeren dat het resulterende systeem het veel-deeltjesprobleem voor ons oplost. Ik onderzoek deze benadering theoretisch om de weg vrij te maken voor het oplossen van tot dusver onoplosbare veel-deeltjesproblemen en voor het ontwerpen van materialen met compleet nieuwe eigenschappen.
Luisteren naar Spanningen: Hoe Wakkeren Protestliederen Polarisatie Aan?
Melanie Schiller, Faculteit der Letteren
Muziek brengt mensen samen – zo wil het cliché. In tijden van toenemende maatschappelijke spanningen, onrust en culturele verdeeldheid lijkt protestmuziek van actiegroepen echter het tegenovergestelde te doen: ze verdeelt de samenleving in ‘wij’ en ‘de anderen’ en zet aan tot vijandigheid tussen deze kampen. Dit kan democratische normen en instellingen uithollen. Dit project onderzoekt de rol van muziek in polarisatieprocessen door te bestuderen hoe muziek gebruikt wordt in protestbewegingen aan weerszijden van het politieke spectrum. Dit project levert belangrijke inzichten op voor het ontwikkelen van strategieën tegen schadelijke polarisatie en het bevorderen van een duurzame democratie.
Held in de Huid
Ellen van den Bogaard, Radboudumc
Onze huid beschermt ons lichaam tegen de buitenwereld. Bij verschillende huidaandoeningen kunnen omgevingsfactoren de ziekte veroorzaken of verergeren. Dit geldt ook voor atopisch eczeem, de meest voorkomende ontstekingsziekte van de huid. In dit project gaan onderzoekers de activatie van specifieke omgevingssensoren in huidcellen onderzoeken om te bewijzen hoe onze voeding en de micro-organismen die op onze huid leven ontstekingen in de huid kunnen beïnvloeden. Dit onderzoek levert daarmee nieuwe mogelijkheden om eczeem te behandelen of zelfs te voorkomen.
Modulatie van arousal om loopproblemen bij mensen met Parkinson te verminderen
Jorik Nonnekes, Radboudumc
Loopstoornissen komen voor bij mensen met Parkinson, en huidige behandelingen verminderen loopproblemen onvoldoende. Lopen verslechtert bij de meeste mensen met Parkinson als arousal verhoogd is, bijvoorbeeld door angst of stress. In dit project onderzoek ik hoe dit komt, en hoe mogelijke behandeling werkt. Arousal beïnvloedt de sterkte van communicatie tussen verschillende onderdelen in het brein, vergelijkbaar met de volumeknop van een radio. Ik verwacht dat verhoogde arousal tot te veel communicatie leidt, en dat hierdoor loopstoornissen erger worden; soms zelfs leidend tot bevriezen van lopen. Ik test dit door tijdens het lopen hersenactiviteit te meten.