Mes onderzocht zebravissen en karpers (de meeste gekweekte vis ter wereld) tijdens zijn promotietraject. ‘We weten al dat zebravissen en karpers met behulp van bacteriën in hun kieuwen in staat zijn om van giftig ammonium stikstofgas te maken. In plaats van dat ze na het eten alleen ammonium uitstoten, maken ze er deels onschadelijk stikstofgas van. Dat wordt gedaan door bacteriën die in de kieuwen van die vissen leven. Maar we wisten nog niet hoe ze dat doen en wat daarbij kan helpen.’
Pendel duwen
De bioloog bekeek wat er gebeurde als je de vissen op andere manieren eten geeft. Hij onderzocht verschillende momenten van voeren en verschillende soorten voeding. ‘Wat blijkt is dat de vissen en de bacteriën die het ammonium omzetten in stikstofgas, het beste tot hun recht komen als de vissen zelf kunnen bepalen wanneer ze eten.’ Mes plaatste een pendel in de aquaria en als de vissen tegen het balletje aan het uiteinde zwommen, kregen ze een beetje voer. ‘Dat leren de vissen binnen een dag. Door op deze manier te voeren, komt er minder ammonium in het water.’
Natuurlijk biofilter
De bacteriën die in de kieuwen van de vissen leven, functioneren daarbij als een natuurlijk biofilter, blijkt uit zijn onderzoek. Mes: ‘Het lijkt erop dat de bacterie het beste kan werken als hij kleine porties voeding te verwerken krijgt. Dan komt er continu een beetje ammonium over de kieuwen en heeft de bacterie de tijd om dit op te eten en om te zetten in stikstofgas.’
Daarnaast komt uit het onderzoek van Mes en copromoter Maartje van Kessel dat deze bacteriën clusters vormen in de kieuwen. Het zou kunnen dat bepaalde transporteurs in de vis samenwerken met deze clusters om zo veel mogelijk ammonium naar de bacteriën te sturen. Er is meer onderzoek nodig om dit te bevestigen, maar het zou essentiële kennis zijn om te begrijpen hoe de stikstofcyclus werkt en hoe ammonium efficiënter omgezet kan worden.
Welzijn vissen
Dit resultaat kan positieve gevolgen hebben voor de viskweek. Mes: ‘Als je die voedingsmomenten aanpast, heb je minder dure filters nodig om het water schoon te houden. Het natuurlijke biofilter van de vis doet dan het meeste werk.’
Daarnaast is het voor het welzijn van de vissen ook beter. ‘Als de vissen zelf hun eetmoment en -hoeveelheid kunnen bepalen, groeit de vis sneller. We weten uit eerder onderzoek van onze afdeling dat het stressniveau van vissen lager is als ze zelf hun eetmoment kunnen kiezen. Dus dit is zowel voor de kweker, als voor de vissen prettiger.’