Grieks doet me denken aan thuis", zegt de 21-jarige Cyprioot Emilios Gregoriou. Voor hem is zijn moedertaal nauw verbonden met zijn culturele achtergrond. 'Door het alfabet is het Grieks zowel in de geschreven als gesproken versie zeer onderscheidend en het vat mijn cultuur en volk in.' Maar sinds hij in 2021 naar Nederland verhuisde, spreekt de student Vergelijkende Europese Geschiedenis (Comparative European History, CEH) niet langer Grieks, maar Engels.
'Grieks is notoir moeilijk als het gaat om spelling en ik was nooit de beste als het ging om grammatica,' zegt Gregoriou - en na meer dan een jaar wonen en studeren in Nederland is het er niet beter op geworden. Hij lacht. 'Mijn lerares Grieks zou huilen als ze me nu in het Grieks zag schrijven.'
Eerstejaars Estse psychologiestudente Hanna-Rea Err heeft een vergelijkbare ervaring als het gaat om haar moedertaal. Ze geeft gekscherend toe: 'Ik blijf sommige woorden vergeten en het is een beetje gênant als ik het aan mijn moeder moet vragen omdat zij Estse lerares is.' De verhuizing naar Nijmegen, zegt de 19-jarige, heeft haar doen beseffen hoe zeldzaam en uniek Ests eigenlijk is.
Geen reden tot paniek
Volgens Mirjam Broersma, universitair hoofddocent aan de afdeling Taal en Communicatie van de Radboud Universiteit en expert op het gebied van psycholinguïstiek en meertaligheid, is onze moedertaal nauw verbonden met onze herinneringen, identiteitsvorming en het gevoel bij een gemeenschap te horen: 'Mensen die migreren, vooral vluchtelingen, voelen vaak veel spanning over het verlies van hun oude identiteit. Het acculturatieproces, inclusief het verwerven van een nieuwe taal en het wennen aan de mensen om je heen, kan je het gevoel geven dat je een deel van je identiteit loslaat".
Maar moeten internationale studenten bang zijn hun moedertaal te verliezen? Nee, zegt Broersma: 'Studenten zijn meestal jongvolwassen en hun moedertaal is volledig ontwikkeld. In dat geval heeft een verhuizing naar een nieuwe taalomgeving geen negatieve invloed op de moedertaal.' Een tijdje in een andere taalomgeving wonen kan echter wel een tijdelijk effect hebben op een eerste taal. Anders gezegd: mensen kunnen het moeilijk vinden om terug te schakelen naar hun moedertaal nadat ze een tijdje een tweede taal hebben gesproken.
Sommige taalgewoonten kunnen echter permanenter zijn: 'Als je inhoudelijk in een taal studeert, ken je vaak de terminologie in je eerste taal niet', legt Broersma uit. Het gevolg: 'Je kunt er niet over praten in je moedertaal.' Een probleem waar Gregoriou zich in kan vinden: 'Als ik een academische paper in het Grieks zou moeten schrijven, zou ik dat niet kunnen.'
Onderhouden van de taal
Hoewel de studenten en professor Broersma het er allemaal over eens zijn dat het belangrijk is je taalkundige wortels te vieren en te behouden, is dat niet altijd gemakkelijk, vooral als het gaat om meer nichetalen. Grieks is niet de meest gangbare taal om op straat te horen, zeker niet als je het vergelijkt met bijvoorbeeld Duits,' zegt Gregoriou. Desondanks heeft hij een paar keer mensen Grieks horen praten op de campus. Err had tot nu toe geen geluk met Ests. Momenteel gebruikt ze vooral haar moedertaal door haar vrienden te sms'en en een paar keer per week met haar moeder te bellen.
Volgens Broersma is een goede manier om in contact te blijven met je moedertaal het zoeken naar mogelijkheden om die te gebruiken: 'Communiceer online met vrienden en familie thuis of zoek organisaties en immigrantengroepen die evenementen hebben waar je mensen kunt ontmoeten die dezelfde taal spreken als jij.' Sinds haar verhuizing naar Nederland heeft Gregoriou er een punt van gemaakt om meer in het Grieks te lezen, terwijl Err nog creatiever is geweest: "Ik heb mijn vriendin wat Estse zinnen geleerd, zodat ze nu wat basisdingen over zichzelf kan zeggen.
Voor Err lijkt dit vruchten af te werpen: "Ik heb gemerkt dat ik soepeler van de ene taal naar de andere overschakel. En voor Gregoriou heeft de afstand tot zijn moedertaal zijn waardering ervoor vergroot: "Wanneer je in je eigen omgeving bent, is je eerste taal gewoon een taal die je spreekt," legt hij uit. "Nu besef ik dat Grieks echt mooi is, en ben ik me meer bewust van mijn taal en waar ik vandaan kom.
Dit artikel is geschreven door Mirell Leskov en verscheen eerder (op Internationale Dag van de Moedertaal) op VOXweb.