Antibiotica
Antibiotica

Wat te doen als antibiotica niet meer werken?

Steeds meer bacteriën worden ongevoelig voor antibiotica, waardoor een kuur geen effect heeft. En de toenemende resistentie voor antibiotica kan de volksgezondheid flink bedreigen. ‘Het ontwikkelen van nieuwe antibiotica gaat traag.’

Stel je hebt een bacteriële infectie, zoals een longontsteking of bloedvergiftiging. Op dat moment zijn er miljoenen bacteriën in je lichaam die je ziek maken. Antibiotica veroorzaken stress bij die bacteriën waardoor ze gaan muteren en doodgaan. Tussen die miljoenen bacteriën kan één bacterie zitten waarbij de mutatie gunstig uitpakt. Die bacterie gaat niet dood aan de mutatie, maar begint zich te delen. Het gevolg: het antibioticum werkt niet meer en de ziekmakende bacterie blijft in je lichaam zitten.

‘In het doemscenario zijn zulke bacteriën bestand tegen alle antibiotica, met de dood als gevolg’, stelt Willem Velema, universitair docent Physical Organic Chemistry aan de Radboud Universiteit. En volgens de World Health Organization wordt dat doemscenario steeds dreigender. De gezondheidsorganisatie voorspelt vanaf 2050 jaarlijks 10 miljoen doden als gevolg van antibioticaresistentie. Wat te doen tegen deze dreiging?

Willem Velema

Nieuwe wegen

Het korte antwoord is: nieuwe antibiotica ontwikkelen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. ‘De jaren veertig en vijftig waren gouden decennia voor antibiotica. Veel van de antibiotica die we vandaag de dag kennen zijn toen ontwikkeld’, legt Velema uit. Inmiddels gaat het ontwikkelen van antibiotica een stuk trager. ‘Er is momenteel geen duidelijk verdienmodel. Bedrijven richten zich liever op medicijnen die mensen structureel moeten gebruiken in plaats van op antibiotica die ze na één kuur niet meer nodig hebben.’ 

Ondanks de geringe bereidheid van bedrijven om nieuwe antibiotica te ontwikkelen, kijkt Velema hoopvol naar de toekomst. Op universiteiten vindt veel innovatief onderzoek plaats, stelt hij. Zo verkent hijzelf samen met collega’s nieuwe methodes om het probleem bij de wortel aan te pakken: de inzet is niet om de ziekmakende bacteriën te doden, maar om te voorkomen dat deze bacteriën voet aan de grond krijgen. 

Hoopvolle innovaties

Velema is positief over de innovaties, al is de weg naar nieuwe medicatie nog lang. Wat helpt zijn de spin-offs die nu opstaan om de veelbelovende resultaten verder uit te werken. ‘Doordat de aandacht voor antibioticaresistentie groeit, zijn overheden sneller bereid dit soort spin-offs te financieren.’ Naast die kleine innovatieve ondernemingen ziet Velema ook voor de grote bedrijven een cruciale rol, om vaart te zetten achter de productie van nieuwe antibiotica. ‘Zolang zij er geen brood in zien, zal het traag blijven gaan.’ 

Velema is benieuwd naar de resultaten van een soort Netflixmodel dat in een aantal landen getest wordt. Daarbij kopen overheden een pakket aan medicijnen in met daarin onder meer antibiotica. Een dergelijk businessmodel kan het ontwikkelen van nieuwe antibiotica lucratiever maken. Of er moet iemand ontdekken hoe je resistente bacteriën niet meer resistent maakt. Dan zijn we van het hele probleem af.’

Foto: Towfiqu barbhuiya via Unsplash

Contactinformatie

Thema
Moleculen en materialen, Zorg & Gezondheid