Wat zeggen wetenschappers over duurzame ICT?

Jordy Aaldering: ‘De ICT-sector speelt een belangrijke rol bij het behalen van de klimaatdoelstellingen’

‘De koolstofvoetafdruk van de ICT-sector wordt vaak over het hoofd gezien. Dat komt doordat de impact door het gebruik van software op het milieu grotendeels onzichtbaar is: we zien de uitstoot namelijk niet die het streamen van video, het trainen van AI-modellen, of het opslaan van gegevens in de cloud veroorzaken. Toch is de ICT-sector nu al verantwoordelijk voor meer uitstoot van broeikasgassen dan de luchtvaartindustrie. Als de huidige trends doorzetten, kan de ICT-sector in 2040 zelfs voor 14% van de wereldwijde uitstoot verantwoordelijk zijn. Het is dan ook duidelijk dat de ICT-sector een belangrijke rol speelt bij het behalen van de klimaatdoelstellingen. 

Computers bestaan tegenwoordig uit veel gespecialiseerde componenten, ontworpen om uit te blinken in specifieke taken zoals 3D rendering of het draaien van AI-modellen. Dat zorgt weliswaar voor betere prestaties, maar het maakt het tegelijkertijd voor ontwikkelaars moeilijker om software te schrijven die efficiënt draait op alle hardware-combinaties. De realiteit is dat softwareontwikkelaars tegenwoordig te maken hebben met een duizelingwekkende mix van hardware-types en onvoorspelbare factoren, zoals omgevingstemperatuur en andere concurrerende processen. 

Hoewel veel ontwikkelaars graag groenere code willen schrijven, ontbreekt het ze vaak aan de tools en kennis om deze in de praktijk te brengen. Automatische en adaptieve softwaresystemen kunnen de oplossing vormen. Dat zijn systemen die zich aanpassen aan hoe een programma draait, op basis van de specifieke hardware en de real-time omstandigheden. Die aanpassingen verminderen niet alleen de belasting voor ontwikkelaars, maar zorgen ook voor slimmere en flexibelere software die zichzelf kan optimaliseren. Vandaar het belang om adaptieve energiebewuste software te bouwen. Daarmee zetten we namelijk een belangrijke stap in de richting van een duurzamere digitale infrastructuur, die onze groeiende afhankelijkheid van technologie ondersteunt.’

Jordy Aaldering is promovendus Software Science.

Iris van Rooij: ‘De ChatGPT’s van deze wereld desastreus voor de academische vorming’

‘Het creëren van kunstmatige algemene intelligentie met cognitie op menselijk niveau is 'onmogelijk'. Sommigen beweren dat het slechts een kwestie van tijd is voordat we computers hebben die kunnen denken zoals mensen denken. Maar het principe alleen is niet genoeg om het ook echt haalbaar te maken. Het najagen van dit doel is een kansloze onderneming en een verspilling van grondstoffen en energiebronnen.

We overschatten vaak wat computers kunnen, terwijl we enorm onderschatten waartoe menselijke cognitie in staat is. Het is belangrijk dat we mensen helpen om kritische AI-geletterdheid te ontwikkelen, zodat ze de tools hebben om te beoordelen hoe onhaalbaar de claims van grote techbedrijven zijn. Als er een bedrijf opduikt dat beweert een machine te hebben die, als je op een knop drukt, wereldvrede creëert, dan zou je die ook wantrouwen. Dus waarom geloven we zo snel de onrealistische beloften van grote techbedrijven die gedreven worden door winst?

Het is zorgelijk dat universiteiten meegaan met de ’hype’ van de technologieën die de grote techbedrijven ons voorschotelen. Elke prompt die je invoert kost bakken met energie, grote taalmodellen zijn getraind op teksten waar auteursrechten op zitten, en de onderliggende modellen zijn ontoegankelijk en dus oncontroleerbaar.

Maar bovenal zijn de ChatGPT’s van deze wereld desastreus voor de academische vorming. Je eigen brein wordt uitgezet. Terwijl de universiteit er is om onafhankelijk en kritisch te leren denken. Samenvatten is bijvoorbeeld bij uitstek een analytische vaardigheid die je opdoet bij een academische opleiding. Je beschouwt informatie door je persoonlijke cognitieve bril, waardoor je tot andere interessante inzichten komt dan iemand anders. Dat is waar wetenschap om draait. Gooi je alles door ChatGPT, dan krijg je eenheidsworst.’

Iris van Rooij is hoogleraar Computational Cognitive Science. Samen met collega's publiceerde Van Rooij een artikel waarin ze verder uitlegt waarom universiteiten AI niet klakkeloos moeten gebruiken.

Job Doesburg: ‘Goede privacy en beveiliging zijn ook een vorm van duurzaamheid’

‘Privacy en security zijn onderwerpen die hoog op de agenda staan. Maatregelen die we nemen om de veiligheid te vergroten, kunnen veel energie kosten. Door minder data op te slaan, data efficiënter te verwerken en data te verwijderen verklein je het risico op datalekken én werk je duurzamer. 

Ik ben groot voorstander van het weggooien van data, maar als je data hebt weggegooid, kun je die vervolgens natuurlijk niet meer (her)gebruiken. Dat terwijl het verzamelen van die data misschien wel heel kostbaar was. Dat is ook niet duurzaam. Met de PEP technologie (Polymorphic Encryption and Pseudonymisation), ontwikkeld aan de Radboud Universiteit, kunnen we data versleutelen en pseudonimiseren. Zo kunnen we onderzoeksdata maximaal benutten en hergebruiken, met minimale privacy- en beveiligingsrisico’s. 

Voor onderzoek van het Radboudumc naar Parkinson werden bijvoorbeeld jarenlang allerlei gegevens verzameld van patiënten. Met PEP hebben we die data samengebracht in één grote databank. Verschillende onderzoekers kunnen voor diverse onderzoeksdoeleinden toegang aanvragen tot alleen die data die zij nodig hebben. Door de beveiliging en privacy die PEP biedt, kunnen onderzoekers deze data dus hergebruiken en is het niet meer nodig om in allerlei losse onderzoeken data te verzamelen. We zijn deze technologie nu ook aan het (her)gebruiken bij NOLAI (Nationaal Onderwijs Lab AI), om daar zo duurzaam mogelijk met data om te gaan. Want de zorgen over privacy en energieverbruik bij AI zijn natuurlijk groot. 

Duurzaamheid draait om meer dan het verkleinen van je energieverbruik. Goede privacy en beveiliging zijn ook een vorm van duurzaamheid, doordat je data beter kunt hergebruiken als privacy en security geborgd is. En door dit goed in te regelen, kun je indirect ook energieverbruik verbeteren. Ik zie het als een groot voordeel dat we onze IT zelf beheren, en niet te afhankelijk worden van grote techbedrijven. Zo houden we controle en blijven we zelf de baas van onze data.’

Job Doesburg is promovendus Software Science.

Duurzaamheid in uitvoering

De Radboud Universiteit werkt op allerlei manieren aan het verduurzamen van ICT op de campus. De campagne 'Duurzaamheid in uitvoering' maakt zichtbaar wat er al gebeurt én  laat zien welke mogelijkheden er zijn om verder te verduurzamen. Lees meer over de campagne

Foto: Dick van Aalst