De hoeveelheid data die verzameld wordt, blijft stijgen. Ook bedrijven kunnen niet zonder big data. Karim Sidaoui, universitair docent Marketing (onderdeel van Bedrijfskunde) bereidt studenten voor op de toekomst. ‘Kunnen werken met data-analysetools is handig, maar belangrijker nog is leren hoe je ze verantwoord gebruikt.’
Big data zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Allerlei partijen, bedrijven, instellingen, maar ook de overheid, verzamelen enorme hoeveelheden data. Bedrijven kunnen met die gegevens bijvoorbeeld voorspellend marktonderzoek doen: welke producten zullen klanten sneller kopen? Op hun beurt krijgen consumenten via algoritmes aanbiedingen op maat. De overheid gebruikt algoritmes en big data om risico's in te schatten en slim beleid te ontwikkelen. Kortom, de data-gedreven toepassingen zijn beloftevol en krachtig, maar kennen ook risico’s: denk aan privacy schendingen of algoritmes die leiden tot seksisme of discriminatie. ‘Daarom is het zo belangrijk dat we studenten trainen in het verántwoord gebruik van data en data-analysetools’, onderstreept Karim.
De softwareprogramma’s waarmee je kennis uit die enorme datasets kunt halen, ontwikkelen zich razendsnel. Tegenwoordig maken die analysetools vaak gebruik van machine learning en kunstmatige intelligentietechnieken (AI). Die ontwikkelingen vragen om andere vaardigheden en competenties van onze studenten; de toekomstige bedrijfsanalisten, adviseurs en managers, vertelt Karim. Met de keuzecursus ‘Data Analytics for Responsible Business Solutions’ (Data-analyse voor verantwoorde bedrijfsoplossingen) probeert hij zijn studenten klaar te stomen voor de toekomst. De cursus wordt onderdeel van de masterspecialisatie ‘Responsible Digitalisation’ die Sidaoui en zijn collega’s nu ontwikkelen.
Wat houdt de cursus precies in?
‘In de cursus gaan studenten aan de slag met PowerBI, een big data analysetool, ontwikkeld door Microsoft. Ze gaan niet alleen aan de slag met het programma en leren hoe ze data moeten analyseren, ze leren vooral kritisch reflecteren op wát ze precies aan het doen zijn. Je kunt simpelweg de tutorial van het softwareprogramma in stapjes doorlopen. Maar wij leren studenten om bij elk stapje te bedenken wat de negatieve consequenties kunnen zijn: is de privacy wel gewaarborgd? Leiden deze algoritmes niet tot seksisme of discriminatie? De techniek beheersen is één ding, maar er verantwoord mee leren omgaan is minstens zo belangrijk.’
‘Ik wilde een positieve maatschappelijke bijdrage leveren’
Het doel van de cursus weerspiegelt Sidaoui’s eigen carrièrepad en inzichten. Als informaticus met een MBA (Master of Business Administration) werkte hij jarenlang in het bedrijfsleven. Tot hij besloot terug te keren naar de universiteit. ‘Ik hielp bedrijven om meer geld te verdienen, maar ik miste betekenis. Ik wilde graag een positieve maatschappelijke bijdrage leveren. Nu leer ik studenten om zelf kritisch na te denken, zodat ze straks in deze complexe wereld kunnen navigeren en ethische dilemma’s kunnen aanpakken binnen hun bedrijf, samen met de managers, ontwikkelaars en andere stakeholders. De omslag naar verantwoord data-gebruik gaat niet over een nacht ijs. Het is een langzaam proces, maar het begint met kritische reflectie.’
Een belangrijke pijler van de cursus is de samenwerking met verschillende partners?
‘Klopt, de cursus is uniek binnen de faculteit. We werken samen met allerlei partners, binnen én buiten de universiteit. Onze collega’s van de divisie Information & Library Services (ILS) bijvoorbeeld, verzorgen de technische infrastructuur. Verder is Microsoft een belangrijke partner in deze cursus. Die samenwerking biedt veel kansen. Studenten krijgen daardoor niet alleen theoretische kennis, maar ook praktische ervaring met de geavanceerde tools en platforms van Microsoft, waar veel vraag naar is in het bedrijfsleven.’
Moeten we niet juist oppassen voor de klauwen van techreuzen als Microsoft?
‘Big Tech bedrijven als Microsoft worden vaak publiekelijk bekritiseerd vanwege bovengenoemde risico’s van big data-analyse. We kunnen gaan vingerwijzen en de bedrijven veroordelen, maar daarmee verandert er niets. Ook kunnen we bedrijven niet verhinderen om software als PowerBI te gebruiken. Wat we wél kunnen doen is samenwerken, om zo samen tot oplossingen te komen. Onze studenten, met hun verantwoordelijke mentaliteit, kunnen de cultuur en maatschappelijke impact van bedrijven als Microsoft juist helpen verbeteren. Samenwerken is vaak beter dan elkaar tegenwerken.’
‘In deze cursus is de samenwerking echt een win-win situatie. Microsoft stelt zijn analysetool beschikbaar en wij trainen de studenten in het verantwoord gebruik ervan. De studenten reflecteren op de mogelijke negatieve consequenties en ethische dilemma’s. Microsoft, op hun beurt, ondersteunt onze studenten door de resultaten op zijn website te publiceren. Daar kunnen andere gebruikers, maar ook de ontwikkelaars van software hun voordeel mee doen. Zo helpen wij op onze beurt Microsoft een stapje vooruit op de lange weg naar verantwoord omgaan met data en AI.’
Tekst: Inge Mutsaers