Hoge druk om te publiceren
Er zijn verschillende dingen die invloed hebben op het verschijnen van onbetrouwbare wetenschappelijke publicaties:
- De opkomst van het internet en kunstmatige intelligentie (AI);
- De invoering van vrij toegankelijk (open access) publiceren, waardoor er allerlei minder betrouwbare wetenschappelijke tijdschriften zijn ontstaan;
- De hoge druk bij wetenschappers om veel publicaties uit te brengen.
Deze veranderingen kunnen ervoor zorgen dat wetenschappers verleid worden tot het vervalsen of beïnvloeden van resultaten, het (laten) schrijven van nep-artikelen of het toevoegen van hun auteursnaam aan een artikel waar ze helemaal niet aan hebben meegewerkt. Er zijn organisaties die deze diensten aanbieden aan wetenschappers en daar hun geld mee verdienen. Een voorbeeld daarvan zijn de zogenaamde ‘paper mills’.
Papierfabrieken
‘Research paper mills’ zijn commerciële, onofficiële en soms illegale organisaties die manuscripten produceren en verkopen die niet echt zijn, maar die lijken op echt onderzoek (1). Via zo’n paper mill kan een onderzoeker een artikel kopen en doen alsof het echt onderzoek is, en dit indienen bij een wetenschappelijk tijdschrift. Het komt voor dat zulke nep-artikelen ook geaccepteerd worden, en gepubliceerd.
Zombie literatuur
Een van de gevolgen van nep-artikelen is dat er ‘zombie literatuur’ ontstaat. Dat krijg je als valse onderzoeksresultaten worden gebruikt in ander onderzoek. Soms wordt later wel ontdekt dat een gepubliceerd artikel nep is of dat data is bewerkt, en in dat geval volgt er vaak een terugtrekking van het artikel: het wordt offline gehaald of er wordt bij vermeld dat het artikel verkeerde informatie bevat. Maar vaak is het artikel tegen die tijd al gebruikt door andere onderzoekers, en er wordt niet altijd genoeg gecommuniceerd over de fraude in het eerdere artikel. Zo ontstaat er dus zombie literatuur: onderzoek dat eigenlijk al is teruggetrokken, maar waarvan de conclusies toch nog rondzwerven en doorklinken in ander onderzoek. (2)
Corrigeren en controleren
Onbetrouwbare onderzoeksresultaten zijn niet altijd expres tot stand gekomen. Er is bijvoorbeeld biomedisch onderzoek bekend waarbij geëxperimenteerd is met andere typen cellen dan eigenlijk aangegeven. Vaak is dit niet de bedoeling van de onderzoekers maar heeft dit te maken met vergissingen. Foutjes in het onderzoek worden soms achteraf ontdekt, maar het wordt wetenschappers niet altijd makkelijk gemaakt deze fouten recht te zetten. Willem Halffman onderzoekt ook hoe dit beter zou kunnen. Dat zou al helpen om wetenschappelijke literatuur betrouwbaarder te maken. Verder blijkt uit Willems onderzoek dat nieuwe regels en controles bij tijdschriften kunnen helpen bij het ontdekken van artikelen die door kunstmatige intelligentie zijn geschreven. Want kunstmatige intelligentie mag dan veel kunnen, het produceert nog niet precies dezelfde teksten als wij mensen.
Wat kunnen we nog wel vertrouwen?
Wetenschappers doen hun best om zo correct mogelijke informatie te publiceren. En het overgrote deel van wetenschappelijke publicaties is gelukkig zorgvuldig en correct tot stand gekomen. Maar als mensen onder extreme druk staan, kunnen ze het moeilijker vinden om eerlijk te handelen. In China worden er soms ook bonussen betaald aan wetenschappers die succesvol publiceren. Deze bonussen kunnen omgerekend oplopen tot honderdduizenden euro’s. Dan wordt het al snel verleidelijk om te frauderen. Wat zou jij doen, als je zoveel geld zou kunnen krijgen met een valse publicatie?
BetaBoost
In de BetaBoost krijg je maandelijks een inkijkje in lopend onderzoek van de bètafaculteit (FNWI) en de maatschappelijke impact ervan. Heb je een vraag over een actueel onderwerp waar je een wetenschappelijke blik op wilt? Laat het ons weten via communications-science[at]ru.nl.