Bundesarchiv Bild 183-B0527-0001-753, Krefeld, Hungerwinter Demonstration
Bundesarchiv Bild 183-B0527-0001-753, Krefeld, Hungerwinter Demonstration

Bewapening van het verleden

Schoolboeken, honger en oorlog in Duitsland 1914-2020
Looptijd
2020 tot 2025
Projectleden
Mourik, A. van (Anne)
Projecttype
Onderzoek

Tijdens en na beide wereldoorlogen leden Duitsers ernstige honger. Tot op de dag van vandaag geven beide hongerperiodes vorm aan Duitse slachtofferschapsidentiteiten. Hoe deze geschiedenis geïnterpreteerd en gebruikt is, is echter grotendeels onbekend.  

Door te focussen op het politieke aspect van voedsel hebben wetenschappers laten zien hoe Duitse honger verbonden was met economische blokkades, hoe het een cruciale rol speelde bij het ontwikkelen van ideeën van autarkie, Lebensraum en het Hungerplan in nazi-Duitsland, en hoe het leidde tot enorme hoeveelheden internationale hulp. 

Dit project benadert het Duitse hongerverleden vanuit een andere invalshoek. Door ontwikkelingen in de narrativisering van honger in schoolboeken en museumtentoonstellingen tussen 1914-2020 te onderzoeken, wordt blootgelegd hoe verhalen over dit verleden worden gegenereerd en ingezet. Deze open benadering brengt aan het licht dat beide hongerperioden geassocieerd worden met politieke en culturele verbeeldingen, die eerdere studies over het hoofd hebben gezien. 

Aangezien onderwijs onder de bevoegdheid van de afzonderlijke deelstaten valt en niet onder die van de Duitse federale regering, biedt een blik op schoolboeken bovendien inzicht in regionale variaties in de narrativisering van honger. Door schoolboeken en museumtentoonstellingen uit Berlijn, Beieren, Saksen en Noordrijn-Westfalen grondig en systematisch te analyseren, laat dit project zien dat Duitse hongerverledens gebruikt worden voor collectieve identiteitsvorming, om politieke polarisatie aan te wakkeren en als oorlogswapen. 

Dit deelproject is een van de zeven deelprojecten van Heritages of Hunger.

Financiering

Partners

Het project wordt ondersteund door een adviesraad van gerenommeerde hongersnoodexperts en samenwerkingspartners uit  Nederland, België, Finland, Spanje, Ierland, Verenigd Koninkrijk, Oekraïne, Rusland, en Canada. Dit zijn  Verzetsmuseum Amsterdam; Museum Rotterdam; Red Star Line Museum, Antwerpen; EUROCLIO; Irish Heritage Trust, Dublin; Nerve Centre Derry; Kuopio Cultural History Museum; Werstas Labour Museum; Universiteit van Granada; Centro Documental de la Memoria Historica, Salamanca; Nederlands Instituut in Sint-Petersburg; Holodomor Research and Education Centre, Kiev; Ireland Park Foundation, Toronto; Holodomor Research and Education Consortium, Toronto.