Corpusgebaseerd onderzoek naar de intra- en interpersoonlijke taalvariatie bij mensen met afasie

Personen met afasie (PMA) ervaren taalstoornissen als gevolg van verworven hersenletsel. Optimale maatschappelijke participatie kan worden bereikt door tijdige taaltherapie en het aanbieden van geschikte spraak- en taaltechnologiehulpmiddelen ter ondersteuning van therapie en communicatie. Klinische hulpmiddelen en spraak- en taaltechnologieën zijn echter tot op heden niet optimaal effectief voor PMA. Hoewel er bijvoorbeeld verschillende evidence-based behandelmethoden beschikbaar zijn, wordt de effectiviteit ervan vaak aangetoond door de resultaten van verschillende personen met afasie te middelen. Ondanks dat soms significante effecten op groepsniveau worden gevonden, zijn er op individueel niveau grote verschillen in therapie-effecten.

Interessant genoeg zijn zowel klinische toepassingen als spraak- en taaltechnologieën gebaseerd op gemeenschappelijke noemers waarvan wordt aangenomen dat ze waar zijn voor alle individuen met dezelfde taalstoornis (d.w.z. een benadering op groepsniveau). PMA vertonen echter een aanzienlijke variatie in hun taalgedrag. Dat wil zeggen dat er grote verschillen bestaan, niet alleen tussen maar ook binnen deze sprekers.

Wetenschappers weten nog niet precies hoe deze taalverschillen, met name die binnen sprekers, ontstaan. Welke mechanismen liggen aan de individuele variabiliteit ten grondslag, en hoe kunnen deze het beste worden vastgelegd, geïnterpreteerd en behandeld voor klinische en technologische doeleinden? Het doel van dit project is daarom om deze individuele verschillen meetbaar te maken en vast te leggen, vooral de verschillen binnen de spreker. Deze kennis zal – op de lange termijn – verbetering van klinische en technologische oplossingen voor PWA mogelijk maken.

Om variatie in verbale reacties binnen de sprekers te kunnen onderzoeken, worden verschillende taaltaken op woord-, zin- en discoursniveau afgenomen. De taakeisen worden hierbij systematisch gemanipuleerd. (Alleen) met toestemming van de deelnemers worden audiovisuele opnames en/of transcripties opgenomen in een data repository, genaamd de Nederlandse Afasiebank, die (ook) beschikbaar wordt gesteld aan andere onderzoekers. Daarmee geeft de Nederlandse Afasiebank een impuls aan breder wetenschappelijk afasieonderzoek in Nederland.