Zes promovendi, allen onderdeel van SteR (Onderzoekscentrum voor Staat en Recht), zijn onderzoeksprojecten gestart die zich richten op verschillende aspecten van duurzaamheid en publiek recht. Ze richten zich elk op een ander rechtsgebied binnen het bredere veld van publiek recht: milieurecht, constitutioneel recht, EU-recht, bestuursrecht, migratierecht en internationaal strafrecht.
Elk van de onderzoeksprojecten wordt hieronder kort samengevat. De promovendi streven ernaar om waar mogelijk samen te werken, om hun begrip van de vaak complexe en multidisciplinaire juridische vragen en kwesties met betrekking tot duurzaamheid en publiek recht te verdiepen, en om hun bevindingen en best practices te delen. Een ander doel van deze samenwerking is het vergroten van het bereik van de onderzoeksprojecten, zowel binnen de academische gemeenschap als bij het grote publiek.
'Het recht op een schoon, gezond en duurzaam milieu: naar een nieuw Nederlands grondrecht?' - Sandra Arntz
In 2022 riep het Comité van Ministers van de Raad van Europa de lidstaten op om na te denken over de aard, inhoud en implicaties van het recht op een schoon, gezond en duurzaam milieu en om actief te overwegen het recht op een schoon, gezond en duurzaam milieu op nationaal niveau als mensenrecht te erkennen. Deze studie onderzoekt in hoeverre het recht op een schone, gezonde en duurzame leefomgeving in Nederland wordt beschermd, en wat Nederland kan leren van de keuzes en overwegingen van landen die een grondrecht op een schone en/of gezonde en/of duurzame leefomgeving al adequaat hebben vormgegeven.
'Koolstofvastlegging: een juridisch onderzoek naar de mogelijkheden en moeilijkheden' - Sjoerd Bakker
Dit onderzoeksproject onderzoekt de juridische aspecten van koolstofvastlegging in Nederland. CO2 heeft een negatief effect op het klimaat. Dat effect kan worden verminderd door koolstofuitstoot aan de bron te verminderen. Vermindering aan de bron is echter onvoldoende om in de toekomst klimaatneutraliteit te bereiken. Bossen, planten en de aardbodem kunnen koolstof vastleggen. Het behoud (en de ontwikkeling) van natuurlijke bronnen voor koolstofvastlegging is noodzakelijk voor een klimaatneutrale samenleving. Koolstofvastlegging wordt op lidstaatsniveau geregeld via de LULUCF-verordening. Daarnaast zijn er tal van juridische kwesties rond koolstofcertificaten.
'Eco-eco migratie: klimaatverandering en arbeidsmigratie in de EU' - Samuel Ballin
Dit onderzoeksproject onderzoekt de positie van arbeidsmigranten uit derde landen in relatie tot economisch-ecologische druk en kwetsbaarheid, en de bescherming van gerelateerde rechten en veerkracht onder EU-migratierecht. Het project bekijkt verschillende voorbeelden van arbeidsmigratie en brengt juridische analyse en nieuwe empirische gegevens samen om nieuwe inzichten te ontwikkelen in het verband tussen klimaat en migratie, voorbij de netelige kwestie van oorzakelijk verband. Het project probeert dergelijke kwetsbaarheden te begrijpen zoals ze in de praktijk door arbeidsmigranten worden ervaren en de rol van de EU-migratiewetgeving als kader voor aanpassing en bescherming te analyseren.
'De wat, waarom en hoe van vervolging van milieuschade op basis van internationaal strafrecht' - Sophie van Dongen
Dit onderzoeksproject richt zich op de mogelijke vervolging van milieuschade op basis van internationaal strafrecht. Drie onderzoeksvragen staan centraal:
i. Wie zijn, met het oog op de toepassing van internationaal strafrecht, de daders en slachtoffers van, en welke soorten gedragingen kunnen leiden tot milieuschade?
ii. In hoeverre wordt de vervolging van milieuschade op basis van het internationaal strafrecht gerechtvaardigd door de internationale mensenrechten en het internationale schadebeginsel?
iii. In welke mate kan het internationaal strafrecht een basis vormen voor de vervolging van daders van milieuschade?
'Het recht op reparatie van slimme producten in de EU vanuit het perspectief van twin transition'- Seema Mohammed Murtuza
In 2019 introduceerde de EU het concept van twin transition om synergetisch om te gaan met de uitdagingen rond klimaatverandering en digitale innovatie. Twin transition verwijst naar de mogelijkheid om digitale technologieën te gebruiken om duurzaamheidsdoelen te bereiken en/of ervoor te zorgen dat digitale technologieën zelf duurzamer zijn. Aan de hand van de casus van het recht op reparatie van smartphones richt het onderzoek zich op de juridische aspecten van twin transition om vast te stellen hoe de digitale- en duurzaamheidsdoelen met elkaar in evenwicht kunnen worden gebracht en welke principes als leidraad zouden moeten dienen voor wetgeving over twin transition.
De projectbeschrijving van Martyna Stećko volgt later.