Samenwerking
Bij gelegenheid van 80 Jaar Herdenking van de Bevrijding van Nijmegen (september 2024) werken onderzoekers van het Radboud Institute for Culture and History (RICH) samen met vo-scholen aan het project ‘Goed – Fout’. Het project daagt jongeren uit om op verantwoorde wijze (evidence based) zelf verhalen over oorlog en bevrijding te onderzoeken en door te vertellen. Deze werkwijze stimuleert vragend leren, waarbij niet het oordeel maar het diepere inzicht in de context centraal staat. Het proces resulteert in nieuw lesmateriaal voor het vo. Zo wordt duidelijk hoe we van wetenschappelijk onderzoek naar een maatschappelijk actueel relevant narratief en naar co-creatie in de overdracht komen.
Belang
‘Goed – Fout’ draagt bij aan de dialoog over wat vrijheid nu eigenlijk betekent en waarom het WO-2 narratief als moreel ijkpunt nog steeds van belang is. De geschiedenis wordt steeds herzien. Feiten en samenhangen worden opnieuw belicht, waardoor ook steeds andere personen en aspecten zichtbaar worden. Stonden bij de herdenking in eerste naoorlogse decennia vooral de wandaden van de nazi’s, de Nederlandse slachtoffers en de bevrijders centraal, later kwam er ook aandacht voor de Holocaust, voor de vervolging van Sinti, Roma en homoseksuelen. Sinds 2000 is er steeds meer aandacht voor persoonsgerichte benaderingen, voor individuele verhalen als metafoor voor het grote verhaal. Ook wordt de nawerking van de oorlog op volgende generaties van daders en nabestaanden van vervolgden of vermoorden opnieuw belicht. Er is aandacht voor culturele diversiteit onder de bevrijders en voor de impact van hun deelname voor hun eigen strijd om vrijheid. RICH vindt het belangrijk aan deze narratieven en ontwikkelingen een wetenschappelijke bijdrage te leveren en met name jongeren uit te dagen zichzelf te verhouden tot verhalen over oorlog en bevrijding. Daarbij gaat het om een vragende leerhouding in de oordeelsvorming, die de zwart-wit conclusies uitstelt ten gunste van nader onderzoek, met ruimte voor empathie en ambiguïteit.
Met het wegvallen van ooggetuigen en veteranen zijn we steeds meer aangewezen op nieuwe manieren waarop we hun verhalen kunnen doorvertellen. Maar hoe doen we dat dan historisch en ethisch verantwoord, en ook aansprekend voor nieuwe generaties? Door jongeren hun eigen lesmateriaal te laten ontwikkelen. Samen met een team van onderzoekers, vo-docenten, podcastmakers en vormgevers maken leerlingen lesmateriaal voor het vo, waarin zij zelf verhalen over oorlog en bevrijding doorvertellen.
