Gaarkeuken Montreal 1931
Gaarkeuken Montreal 1931

Heritages of Hunger

Maatschappelijke reflecties op Europese hongersnoden uit het verleden in onderwijs, herdenking en musea
Looptijd
2020 tot 2025
Projectleden
prof. dr. M.C.M. Corporaal (Marguérite) prof. dr. L.E. Jensen (Lotte) dr. C.T. Cusack (Christopher) dr. M. Bentum (Martijn) , Dr. Ingrid de Zwarte , Dr Anne-Lise Bobeldijk , Anne van Mourik, MA , Helmi Moret, MA , Dr Janssen, L. (Lindsay) (former employee) , Dr Deborah Madden (former employee) , Dr Gloria Román Ruiz (former employee)
Projecttype
Onderzoek

Europese hongersnoden uit het verleden hebben een lange nasleep en hun herinneringen blijven de huidige debatten over economische achteruitgang, vluchtelingen, Brexit en COVID-19 beïnvloeden. Vaak worden ze opgeroepen om transnationale conflicten te belichten. Heritages of Hunger (HoH) laat zien dat de herinneringen aan dit verleden het mogelijk maken om transcultureel en transhistorisch begrip te stimuleren. Het project wordt uitgevoerd door onderzoekers van de Radboud Universiteit, Wageningen University & Research, en het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD), en werkt samen met een wereldwijd consortium van docenten, onderzoekers en instellingen.

HoH doet vergelijkend onderzoek naar erfgoed rond de volgende casussen: oorlogsperioden (België en Duitsland tijdens en na WO I; Nederland, Rusland en Griekenland tijdens WO II, Duitsland na WO II); verwaarlozing en ecologische crisis (Ierland en Finland tijdens de negentiende eeuw), en onderdrukking (Spanje tijdens het interbellum, Oekraïne).

Bovendien analyseert HoH onderwijspraktijken in scholen, musea en rond herdenkingsinitiatieven en gaat het in op de significante wederzijdse impact tussen dergelijke praktijken en immigrantengemeenschappen in Europa en over de hele wereld. HoH zal resulteren in een rapport met onderwijsaanbevelingen, gericht op beleidsmakers, onderwijsinstellingen en de erfgoedsector. Het zal ook educatief materiaal opleveren voor leerlingen van alle leeftijden in de vorm van een Massive Open Online Course (MOOC) en een vrij toegankelijke digitale databank van tekstueel, visueel en audiomateriaal over de hongersnoden die centraal staan in het project. 

Logo research project Heritages of Hunger

Deze materialen kunnen worden aangepast aan de onderwijsbehoeften van verschillende gebruikers en suggereren manieren waarop hongersnoodervaringen uit verschillende contexten op lokaal, nationaal en mondiaal niveau op elkaar lijken of met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Zo biedt HoH een stimulans voor alternatieve onderwijspraktijken.

Zeven onderzoeksprojecten

HoH bestaat uit zeven onderzoeksprojecten die elk betrekking hebben op een specifieke hongersnood of een specifieke reeks hongersnoden.

Spanje's Años del Hambre

Dit deelproject onderzoekt de erfenis van de Spaanse Jaren van Honger (1939-1952).

De Grote Ierse Hongersnood in educatie

Dit project onderzoekt vroegere en huidige educatieve materialen en praktijken in het basis- en voortgezet onderwijs, musea en andere erfgoedinstellingen.

Bundesarchiv Bild 183-B0527-0001-753, Krefeld, Hungerwinter Demonstration

Bewapening van het verleden

Dit deelproject onderzoekt ontwikkelingen in de narrativisering van honger in schoolboeken en museumtentoonstellingen in Duitsland tussen 1914-2020.

Het framen van hongersnoden

Dit deelproject benadrukt hoe herinneringen aan het verleden (opnieuw) worden bemiddeld vanuit vergelijkbare perspectieven en hoe dit de perceptie of ervaring van het verleden beïnvloedt.

The Arrival (2007), Rowan Gillespie, Toronto

Het onderwijzen van nalatenschappen van grote hongersnoden in Noord-Amerika

Dit deelproject onderzoekt hongersnoodgerelateerd onderwijs in de VS en Canada.

De Armen-Inrigting "Toevlugt voor Behoeftigen" te Amsterdam, ca. 1850, Stadsarchief Amsterdam

De hongersnood van 1845-1848 in Vlaanderen en Nederland

Dit deelproject onderzoekt de vraag waarom de hongersnoden in Nederland en Vlaanderen minder prominent naar voren komen dan hun Ierse of Schotse tegenhangers.

Kinderen kregen een halve liter bijvoeding per dag tijdens de Hongerwinter, verschaft door het Interkerkelijk Bureau. Foto gemaakt in opdracht van het IKB.

Tussen conflict en solidariteit

Dit project analyseert het discours over slachtoffer/dader en solidariteit in drie erfgoedtradities waarin conflicten tussen twee naties centraal staan.

Consortium

Het consortium brengt experts op het gebied van verschillende Europese hongersnoden samen vanuit een breed scala aan wetenschappelijke disciplines en instellingen die een sleutelrol spelen in Heritages of Hunger.

De onderzoekers in het kernteam van het project zijn verbonden aan de Radboud Universiteit (RU), Wageningen University & Research (WUR) en het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD). Onderzoekers van WUR en NIOD richten zich op de effecten van oorlog, hongersnood, de Holocaust en andere genociden op individueel en maatschappelijk niveau. Het NIOD adviseert ook overheidsinstanties en is toonaangevend in publieke debatten en evenementen over oorlogsgerelateerd geweld. Het departement Moderne Talen en Culturen van de RU is toonaangevend op het gebied van Ierlandstudies en heeft zich de afgelopen jaren specifiek beziggehouden met de gevolgen van de Ierse hongersnood. Onderzoekers van Neerlandistiek aan de RU houden zich bezig met kwesties van nationale identiteitsvorming in het licht van rampen en oorlog. Sinds 2011 wordt aan de RU onderzoek gedaan naar hongersnoden, ondersteund door het Radboud Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (RICH).

Consortiumpartners komen uit verschillende landen en disciplines en bieden medefinanciering, advies en specifieke expertise op het gebied van onderwijs, behoud en onderzoek van honger, migratie, armoede en conflicten. Naast het geven van waardevolle feedback ten behoeve van onderzoeks- en kennistoepassing, zullen deze partners ook betrokken zijn bij de pilotfase en de implementatie van de digitale leermiddelen van het project. Verder zullen ze publieke evenementen en output faciliteren. De lijst met partners in het consortium is hieronder te vinden.

Een meer gedetailleerde beschrijving van het consortium is hieronder te vinden.

Lees over het Consortium

Nieuws

Public event at the Dutch Resistance Museum

Heritages of Hunger organiseert publieksevenement in het Verzetsmuseum

Op 26 mei 2023 organiseerde het team achter het onderzoeksproject Heritages of Hunger een publieksevenement in het Verzetsmuseum in Amsterdam.

Marguérite Corporaal opens the public lecture event

Heritages of Hunger organiseert publieksdag bij het Valkhof museum

Op 28 juni 2022 organiseerde het team achter het onderzoeksproject Heritages of Hunger een openbare lezing bij het Valkhofmuseum.

Hongersnood: slachtoffers en daders | Lezing en gesprek met cultuurwetenschapper Charley Boerman, historicus Anne van Mourik en ontwikkelingshulponderzoeker Willem Elbers

Honger in de Hoorn van Afrika, de Oekraïense Holomodor, of de Duitse Hongerwinter. Hongersnoden met miljoenen slachtoffers zijn van alle tijden. Natuurrampen kunnen misoogsten veroorzaken, maar hongersnoden zijn altijd vermengd met politiek.

Beleidsdocument

De resultaten van het onderzoek vertaalde zich niet alleen in artikelen en wetenschappelijke uitgaven, maar ook in publicaties voor een professioneel publiek. Ons beleidsdocument getiteld ‘Hongersnood als levend verleden. Ervaringen en aanbevelingen’ is bedoeld voor iedereen die werkzaam is in educatie, beleid en erfgoed rondom hongersnoden en geeft concrete aanknopingspunten om verder mee aan de slag te gaan.

Lees het beleidsdocument

Podcast

Een aflevering van de NIOD Rewind Podcast on War & Violence is door Anne van Mourik (NIOD) en Lindsay Janssen (Radboud University) gemaakt vanuit Heritages of Hunger. In Episode 28 - Heritages of Hunger: Memory is the Past made Present bespreken verschillende academici over hoe hongersnoodverledens werken in het nu. De aflevering is in het Engels. 

Blogs

Meer weten?

Wil je meer weten over het theoretisch kader dat we gebruiken in dit project? Wat onze doelstellingen zijn? Of hoe we met ons werk en de daaruit voortvloeiende resultaten een maatschappelijke impact hebben? We vertellen je er graag meer over! Stuur een e-mail naar HoH [at] let.ru.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met je op.

Financiering

Partners

Het project wordt ondersteund door een adviesraad van gerenommeerde hongersnoodexperts en samenwerkingspartners uit  Nederland, België, Finland, Spanje, Ierland, Verenigd Koninkrijk, Oekraïne, Rusland, en Canada. Dit zijn  Verzetsmuseum Amsterdam; Museum Rotterdam; Red Star Line Museum, Antwerpen; EUROCLIO; Irish Heritage Trust, Dublin; Nerve Centre Derry; Kuopio Cultural History Museum; Werstas Labour Museum; Universiteit van Granada; Centro Documental de la Memoria Historica, Salamanca; Nederlands Instituut in Sint-Petersburg; Holodomor Research and Education Centre, Kiev; Ireland Park Foundation, Toronto; Holodomor Research and Education Consortium, Toronto.

Contactinformatie

Meer weten over dit onderzoek? Media kunnen voor vragen contact opnemen nemen met de wetenschapsredacteur. Voor overige vragen, neem contact op met de onderzoeker.