In de afgelopen vijftig jaar hebben oriëntaals-orthodoxe christenen (Armeniërs, Kopten, Syriërs/Arameeërs, Ethiopische en Eritrese Tewahdo-christenen) uit het Midden-Oosten en Afrika zich gevestigd in Europa, op de vlucht voor oorlogsgeweld en maatschappelijke spanningen. Een belangrijk aspect van de religieuze praktijken van deze transnationale oriëntaalse gemeenschappen is hun nadruk op het schrijven en publiceren van teksten. Deze omvatten traditionele religieuze teksten (zoals liturgische of historische teksten), opnieuw vertaalde versies van deze teksten, en compleet nieuwe teksten.
Van simpele pamfletten en boeken tot geavanceerde internetproducties met beeld en geluid: deze tekstuele praktijken proberen allemaal het religieuze erfgoed over te brengen op een nieuwe generatie in een transnationale en mondiale context.
Deze teksten zijn wetenschappelijk onderbelicht gebleven, omdat ze te populair of te recent zijn voor onderzoekers van schriftelijke religieuze tradities, en te veel tekst voor sociologen en antropologen die zich bezighouden met transnationale gemeenschappen. Ze vormen echter een cruciale bron voor het bestuderen van deze gemeenschappen en hun integratie in Europa, ook omdat in deze teksten de interactie tussen de verschillende oriëntaalse gemeenschappen en tussen deze gemeenschappen en andere christelijke tradities duidelijk zichtbaar wordt.
Dit onderzoeksproject
Dit project gebruikte deze tekstuele praktijken daarom als belangrijkste bron om in beeld te brengen en beter te begrijpen hoe oriëntaalse christenen hun positie in de Europese samenleving vormgeven, en hoe ze daarmee bijdragen aan de transformatie van hun eigen transnationale kerken en die van de Orthodoxe kerken wereldwijd.
In de afgelopen vijf jaar heeft het team (bestaande uit drie promovendi, twee postdoctorale onderzoekers, een projectmanager, twee ICT-specialisten en de hoofdonderzoeker) gewerkt aan het in kaart brengen en analyseren van dit corpus, waarbij het enerzijds werd gekoppeld aan eerdere historische analyses van deze kerken, en anderzijds aan antropologische en sociologische studies naar hun huidige transnationale migratie-ervaring. Deze benadering werd verder begeleid door de observatie dat deze kerken een gemeenschappelijke geschiedenis delen en actief koesteren, en het daarmee verdienen om samen te worden geanalyseerd als 'Oosterse Kerken', in plaats van afzonderlijk. Hiervoor bood de ERC Advanced Grant uitstekende mogelijkheden.
Het projectteam werkte daarom in een combinatie van individuele casestudies (voor elk van de afzonderlijke kerken in verschillende delen van Europa) en transversale projecten. Hiervan was onze gemeenschappelijke FourCournersoftheWorld-database fundamenteel voor ons onderzoek. Wij verzamelden een substantiële hoeveelheid van deze publicaties, die een goed uitgangspunt vormden voor vergelijking en analyse. Daarnaast organiseerden wij een reeks conferenties in aanvulling op onze reguliere teamvergaderingen, die ons in staat stelden om een verscheidenheid aan vergelijkende vragen te onderzoeken, met betrekking tot het type literatuur, vergelijkbare en verschillende reacties op de Europese context, en in het algemeen wat dit type literatuur 'doet' in de opbouw van deze kerken. Dat wil zeggen, het 'transnationaal onderwijzen van de traditie', zoals wij het formuleerden in een van onze publicaties.
Resultaten
Een van de belangrijkste resultaten van het onderzoeksproject is een database met honderden publicaties van Oriëntaals-orthodoxe christenen.
Bezoek de database
Geredigeerde bundel
Al verschenen: een hoeveelheid essays in een bundel onder redactie van wijlen prof. Martin Tamcke:
Martin Tamcke (Ed.), Europe and the Migration of Christian Communities from the Middle East (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2022, Series:Gottinger Orientforschungen, I. Reihe: Syriaca , #65; ISBN: 9783447119184)
Nog te verschijnen: twee bundels die twee gehouden conferenties reflecteren
- Volume 1: Oriental Orthodox Visual Cultures (in preparation). Eds.: Du Roy, Sheklian (Fordham Press; in preparation)
- Volume 2: Labour of Love: Text and Tradition in Contemporary Transnational Oriental Orthodoxy (Accepted; OA, Radboud University Press Nijmegen, expect. Fall 2025)
Dissertaties
Matija Miličić, “Boundary making, belonging, and continuity: The rewriting of Coptic Orthodox communities in Europe" (Radboud Dissertation Series, 2025).
Verwacht: Jan Gehm: “Literature and Alterity: Continuation and Rewriting of the Syriac Orthodox Community in the European Context."
Aanvullende relevante publicaties van individuele teamleden - academisch en peer reviewed
- Murre-van den Berg, “The Transformation of the Syriac Churches: Writing, Reading and Religion in the Ottoman period” In B. Heyberger (ed.), Les chrétiens de tradition syriaque à l’époque ottomane 77-92 (Paris: Geuthner, 2020);
- Murre-van den Berg, “Language and Religion in the (Re)Making of the Syriac Orthodox Communities in Europe”, in Birgit Meyer, Peter van der Veer (eds), Refugees and Religion: Ethnographic Studies of Global Trajectories (Bloomsbury Academic: London etc., 2021), 179-197. Chapter DOI 10.5040/9781350167162.0019.
- Murre-van den Berg, “Voice of the East: The Transnational Messenger of the Assyrian Church of the East”, in Diaspore nel vicino oriente. Melodie Ebraiche in Benedetto Marcello. Edited by Mirella Cassarino, Lydia Cevidalli, Rosa Bianca Finazzi, Claudia Milani, Marco Moriggi. ISBN 978-88-6894-671-5 (Milan: Veneranda Biblioteca Ambrosiana, 2022), 59-89.
- Murre-van den Berg, “The Church of the East, Catholicism and Literary Culture in the Eastern Ottoman Provinces (1500-1800).” In Livres et confessions chrétiennes orientales. Une histoire connectée entre l’Empire ottoman, le monde slave et l’Occident (XVIe-XVIIIe siècles). Edited by Aurélien Girard, Bernard Heyberger, Vassa Kontouma, 99-124 (Turnhout: Brepols, 2023 [Bibliothèque de l’école des hautes études sciences religieuses, vol. 197]) ISBN 978-2-503-60440-4.
- Jan Gehm, “Von marginalisierten Dorfgemeinschaften in der Südosttürkei zur etablierten Kirchengemeinde, Das Beispiel der syrisch-orthodoxen Kirchengemeinde in Herne 1961-2021“, 253-266. Migrationskirchen Internationalisierung und Pluralisierung des Christentums vor Ort (Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt 2021).
- Jan Gehm, with Alena Höfer: “Schmerzhafte Migration. Grenzüberschreitung zwischen Leben und Tod. Syrisch-orthodoxe und eritreisch-orthodoxe Perspektiven“, 323-338. In Katharina Greschat, Claudia Jahnel (eds), Dem Schmerz begegnen. Theologische Deutungen (Bielefeld: transcript Verlag 2021).
- Matija Miličić, “Rooting the Coptic Diaspora: Mediating Familiarity and Adapting Churches in the Netherlands”, Etnofoor (Vol. 35, No. 2), 67-83.
- Christopher Sheklian, “Hagiographic Emplacement: St. Servatius, the Armenian Community of Maastricht, and Oriental Orthodox Christians in Europe”. In Anthropologies of Orthodox Christianity (Fordham University Press, 2024), Candace Lukasik and Sarah Riccardi-Swartz (eds.)
(Een selectie van) relevante publicaties van individuele teamleden - publiekelijk en professioneel
- Habtom Yohannes, “Eritreeërs: natievorming op de vlucht.” In Ineke van Kessel; Nina Tellegen; Erik van den Bergh; Angèle Etound Essamba (Ed.), Afrikanen in Nederland (Amsterdam: Koninklijk Instituut voor de Tropen, 2020), 101-116.
- Matija Miličić, “Coptic Orthodox Communities in Europe: An Overlooked Diaspora.” In Egypt Migrations (online article, OA, July 2021).
- Idem, “The Coptic Orthodox Church in the Netherlands.” In Egypt Migrations, online article, OA, July 2021).
- Habtom Yohannes, “The Tigray Crisis and the Possibility of an Autocephalous Tigray Orthodox Tewahdo Church.” Public Orthodoxy (Fordham University, July 2021).
- Matija Miličić, “Preserving, adapting and self-inscribing: The case of the Coptic Orthodox Church in Italy” (two parts). In Egypt Migrations (online article, OA, March 2022).
- Murre-van den Berg, Licht uit het Oosten: Oosters- en Oriëntaals-Orthodoxe kerken in Nederland en wereldwijd (Willem de Zwijgerstichting 2022/1.
- Habtom Yohannes, “Ethnicity Tears the Ethiopian Orthodox Tewahdo Church Apart” Public Orthodoxy (Fordham University, Febr 2023).
- Christopher Sheklian, “Het einde van de Armeense aanwezigheid in Artsach” [The End of the Armenian Presence in Artsakh]: Platform Oosters Christendom, Oct 2023.
- Murre-van den Berg, “Met lichaam en ziel betrokken. De Oriëntaals-orthodoxen en hun kerken in Nederland”. In Madelon Grant, Sebastiaan van der Lans, Anne Versloot, Tamarra Willemsz (red.). Wereldkerken in Nederland. Fotografie: Bram Petraeus (Utrecht: Museum Catherijneconvent; Samen Kerk in Nederland; nai010 Uitgevers, 2024). ISBN 978-94-6208-859-7, 66-71.
