De tijd dringt: de Verenigde Naties hebben een deadline gesteld om de Sustainable Development Goals (SDG's) in 2030 te bereiken. Artikel 12 van de Overeenkomst van Parijs kent een belangrijke rol toe aan (hoger) onderwijs, en benadrukt de noodzaak "om onderwijs, opleiding, training, bewustmaking van het publiek, publieke participatie en toegang van het publiek tot informatie over klimaatverandering te verbeteren". De Save Our Future-campagne, ondersteund door een groot aantal bedrijven en NGO's, waaronder UNESCO, benadrukt dat hoewel de COVID19-pandemie de kloof in het onderwijs wereldwijd heeft vergroot, het onderwijs "de oplossing voor het herstel op langere termijn” is.
Niet alleen zijn universiteiten belangrijke spelers bij het bereiken van de SDG's, maar onze studenten zullen deze uitdagingen ook in hun loopbaan tegenkomen, zonder momenteel voldoende toegerust te zijn om de grote en complexe uitdagingen aan te gaan die de SDG's voor alle werkvelden stellen. Voormalig VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon verklaarde afgelopen september voor een gehoor van Nederlandse studenten dat hij de frustratie en het activisme van hun generatie over het gebrek aan urgentiegevoel in de politiek begrijpt; hij drong er bij hen op aan om de zaak op te nemen en "jullie leiders, jullie docenten [!] uit te dagen” als hun morele plicht. We zullen samen met onze studenten werken om die oproep te beantwoorden.
Duurzame ontwikkeling (SD) is in de eerste plaats een “super-wicked problem” (Yearworth 2015; Cross & Congreve 2020): veelzijdig, dynamisch en complex. Wicked problems stellen ons voor een realiteit die weigert zich te conformeren aan de logica die ten grondslag ligt aan academische disciplines. Ten tweede is kunsteducatie gericht op ambiguïteit en gebruikt creatieve benaderingen om nieuwe manieren te vinden om met dergelijke problemen om te gaan (Heijnen & Bremmer 2021). Daarom werken we samen met ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten om een nieuwe, universiteitsbrede benadering van Hoger Onderwijs voor Duurzame Ontwikkeling (HESD) te ontwerpen en te creëren. We gebruiken hierbij “het vermogen van de kunsten om contexten van complexiteit leesbaarder te maken, terreinen van actie die openstaan voor zelden gehoorde stemmen” (Kuoni et al. 2020).
Ten derde worstelen universiteiten met de uitdagingen van de SDG's. Wanneer een of meer van de 17 SDG's in een universitaire opleiding voorkomen, is dat meestal door een nauwe samenhang met de inhoud van de opleiding. Het is geen verrassing om een cursus over diversiteit te vinden in een BA Ontwikkelingsstudies of een cursus 'Water, Gezondheid en Ontwikkeling' in een bachelor Biowetenschappen. De SDG’s zijn echter sterk met elkaar verweven: milieuproblemen (SDG 13) hebben vaak economische oorzaken (SDG 8) en sociale gevolgen (SDG 5 en 10), terwijl er onderwijs (SDG 4), sterke instellingen (SDG 16) en samenwerking nodig zijn (SDG 17) om ze op te lossen.
De onderlinge verwevenheid van de SDG's vraagt om een interdisciplinaire, institutionele benadering van HESD (Tejedor, Segalas & Rosas-Casals 2018). Dat is geen gemakkelijke opgave, zoals blijkt uit een recent onderzoek onder professionals in het veld (Van Meerkerk, Neele & Van Korven 2021). Het gelaagde en veelzijdige karakter van het onderwerp vraagt om een didactische benadering die niet de ‘juiste’ boodschap doceert, maar in plaats daarvan studenten ertoe aanzet de uitdagingen van duurzame ontwikkeling vanuit hun persoonlijke overtuigingen aan te pakken. Het aanpakken van de SDG's vereist ook een brede aanpak die hun onderlinge samenhang erkent. De VN heeft vier pijlers genoemd voor het bereiken van de SDG's: sociaal, economisch, ecologisch en cultureel (Yildrim et al. 2019). Onderzoek heeft aangetoond dat veel pogingen om HESD te implementeren er niet in zijn geslaagd om deze aspecten te combineren (Scarff Seatter & Ceulemans 2017). UNESCO benadrukt daarom dat (H)ESD zich meer moet richten op leren dan op lesgeven. En dat is precies wat we gaan doen.
Gerelateerd initiatief: SIG Duurzaamheid
