Veel mensen, zowel kinderen als volwassenen, lijden aan vergeetachtigheid en afleiding, hyperactiviteit en impulsiviteit. Als deze problemen het leven van mensen ernstig genoeg beïnvloeden, kunnen ze een ADHD-diagnose krijgen. Maar ook mensen die niet aan de criteria voor een diagnose voldoen, kunnen er aanzienlijk onder lijden.
De last die mensen met ADHD-diagnoses of ADHD-symptomen ervaren, is groter dan het ongemak van “waar heb ik mijn sleutels gelaten?” of “ik kan mijn hoofd er niet bijhouden” of “oeps, sorry, ik had je moeten laten uitspreken”. De diepere pijn ontstaat vaak in interactie met de omgeving. De gedragingen die we typisch zien bij ADHD lokken vaak afkeuring en terechtwijzing uit. Ze passen niet in verwachtingen die de maatschappij heeft. Niet alleen het gedrag, maar ook de persoon die het gedrag stelt wordt afgekeurd en moet veranderen. Kinderen die gedrag stellen dat we als ADHD benoemen krijgen tijdens het opgroeien veel vaker reprimandes dan complimentjes voor wat ze doen en hoe ze zijn. Wanneer ouders een oudertraining volgen, leren die daar om vooral gewenst gedrag (dat niet het ‘natuurlijke’ gedrag is van hun kind) te prijzen en ‘ongewenst gedrag’ (dat hun kind van nature stelt) te negeren. Ook dit geeft het kind de boodschap dat wat ze van nature doen en zijn niet goed genoeg is en aangepast moet worden. Om goedkeuring te krijgen, te voldoen aan verwachtingen, en te passen in de maatschappij, moeten ze dus de eigen beleving en behoeften negeren en overstemmen. Wat de samenleving van mensen met ADHD vraagt, is eigenlijk dat ze anders moeten doen dan dat ze zijn.
Wij veronderstellen dat mensen met ADHD gaandeweg leren om niet meer te luisteren naar hun innerlijke kompas, niet meer te reageren op hun eigen lichamelijke signalen en emoties. Lichamelijke signalen en emoties zijn echter noodzakelijk om duurzaam te functioneren als mens omdat het wegwijzers zijn voor onze grenzen, behoeftes, en passies. We veronderstellen dat mensen met ADHD een groter risico lopen de verbinding met zichzelf en hun authentieke en unieke talenten kwijt te raken. Weten wat je voelt (emotioneel bewustzijn) en weten wat je nodig hebt (behoefte) zijn twee essentiële ingrediënten die nodig zijn om te weten wie je bent (19). Wij veronderstellen dan ook dat dit verlies aan contact met zichzelf en de eigen behoefte bijdraagt aan een verstoorde identiteitsontwikkeling en -beleving die we in de praktijk vaak zien bij mensen met ADHD. Wij veronderstellen dat de afkeurende omgeving die jongeren met ADHD ondergaan tijdens het opgroeien, het daarmee samenhangende ‘anders willen/moeten zijn’ en het daarvoor noodzakelijke verlies van contact met zichzelf en de eigen behoeften, een stabiele identiteitsvorming compromiteren.
Begeleiding van mensen met ADHD kan volgens ons alleen maar gebaat zijn bij aandacht voor behoeften en emoties, omdat deze aspecten van menselijke beleving essentiëel zijn voor een stabiele identiteitsvorming. Mensen met ADHD steunen in het vinden van een stabiele (positieve) identiteit zal zowel hun lijdensdruk en stress verminderen als ook hen in een betere positie brengen om hun vaak veelzijdige talenten te ontwikkelen en te benutten en sterkere relaties aan te gaan.
Doelstelling van dit project is bewustzijn creëren voor het belang van identiteit bij ADHD, en de rol van emotioneel bewustzijn en aandacht voor behoeften daarbij. Dit bewustzijn willen we creëren middels (1) een wetenschappelijk doel, namelijk door de evidence-base van deze veronderstelling te versterken; (2) een dissiminatiedoel, namelijk deze evidence-base te communiceren naar drie doelgroepen: (a) mensen met ADHD (en hun omgeving), (b) hulpverleners in de klinische praktijk en (c) de wetenschappelijke gemeenschap; kennis; (3) een valorisatiedoel: We willen in dit project kennis genereren die input kan zijn voor toekomstige interventie-ontwikkeling.