Neo-atomisme binnen de kerk
In de vroegmoderne tijd was er in Europa sprake van een wederopleving van het antieke atomisme. Deze neo-atomisten die hier verantwoordelijk voor waren, werden echter geconfronteerd met grote obstakels. Ze moesten niet alleen een bevredigend antwoord geven op Aristoteles' bezwaren tegen het atomisme, bovenal was Aristoteles' alternatief, hylomorfisme, nog steeds de pijler van het universitaire onderwijs en van het theologische denken, omdat de katholieke kerk centrale elementen van het geloof uitlegde in termen van Aristoteles' filosofie. Transsubstantiatie werd bijvoorbeeld, zoals de naam al aangeeft, verklaard door een verandering in substantiële vormen - een verklaring die onverenigbaar was met atomisme.
De kerkelijke hiërarchieën, religieuze ordes en onderwijsinstituten voelden zich daarom bedreigd door de nieuwe atomistische stromingen. Ze wilden echter tegelijkertijd hun filosofische en pedagogische primaat niet verliezen. Dit creëerde een fascinerende spanning binnen de institutionele kerk, omdat sommige geestelijken probeerden om de atomistische doctrines gedeeltelijk te absorberen of zelfs te onderschrijven in hun filosofie, terwijl anderen elke vorm van atomistisch denken verwierpen als ketters. Uiteindelijk won de laatste groep en luidde het anti-modernisme in dat de Kerk voor eeuwen zou kenmerken.
Het doel van dit project is om de katholieke reacties op de nieuwe stromingen tijdens de bloeitijd van de atomistische wederopleving (1640-1680) te reconstrueren en de interne strijd binnen de kerk en haar instellingen in kaart te brengen.
Partneruniversiteit: Università Roma Tre
Promotoren: Prof.dr. Leen Spruit (Radboud Universiteit) Prof.dr. Cristoph Lüthy (Radboud Universiteit), Prof.dr. Antonio Clericuzio (Università Roma Tre)