2022
Alicia Montoya, hoogleraar Franse letterkunde en cultuur: Civic fictions: Modelling book-reader interactions in the Age of Revolution, c. 1760-1830
Al sinds Plato vragen denkers zich af welke effecten fictie heeft in de samenleving. Worden mensen empathisch door fictie te lezen, of helpt fictie met traumaverwerking? Draagt fictie bij tot burgerschap en gemeenschapsvorming? Hoewel filosofen en literatuurwetenschappers zich lang hebben gebogen over deze vragen, zijn er weinig historische bronnen om hun hypotheses te toetsen. Daarom zijn nieuwe methodes nodig om de bronnen die er wél zijn, zoals leenregisters van bibliotheken en gegevens over privéboekenbezit, te laten spreken. In dit project zal een team cultuurhistorici digitale instrumenten ontwikkelen om de relatie te begrijpen tussen fictie en burgerschap in achttiende-eeuws, revolutionair Europa.
Mirjam Broersma, onderzoeker Centre for Language Studies: Second language acquisition in refugees: Effects of psychological trauma on linguistic and communicative skills
Voor vluchtelingen en andere migranten is het leren van de taal van hun nieuwe omgeving essentieel. Psychologisch trauma kan dat bemoeilijken. Dit project onderzoekt Oekraïense vluchtelingen en Russische migranten in Nederland. Het onderzoekt of de geheugenproblemen en sociaal-emotionele problemen die vaak met trauma samengaan het leren van Nederlandse taal- en communicatievaardigheden bemoeilijken. Het onderzoekt welke vaardigheden worden bemoeilijkt, en of kinderen en volwassenen hierin verschillen. Het onderzoekt hoe sociale participatie bijdraagt aan Nederlandse taalvaardigheid, en hoe participatie en taalvaardigheid op hun beurt helpen bij het verwerken van trauma. Ten slotte doet dit project aanbevelingen voor beter taalonderwijs aan getraumatiseerde leerlingen.
Teun Bousema, epidemioloog: The spread of artemisinin resistance in Africa (SPARTAN)
Behandeling van malaria is alleen mogelijk met effectieve medicijnen. Recent hebben Afrikaanse malariaparasieten resistentie ontwikkeld tegen artemisinines, de belangrijkste malariamedicijnen. Het SPARTAN-project onderzoekt welke factoren een rol spelen bij resistentieverspreiding en ontwikkelt een simulatiemodel om de beste strategie te vinden om deze verspreiding te voorkomen.
2021
Brigitte Adriaensen, hoogleraar Spaanse taal en cultuur: veranderende perspectieven op drugs in Latijns-Amerika (1820-2020).
Drugs spelen een sleutelrol in de cultuurgeschiedenis van Latijns-Amerika. Dit onderzoek plaatst ayahuasca, peyote en coca(ine) centraal, de belangrijkste psychoactieve planten van het continent die nauw verbonden zijn met verschillende inheemse culturen in Latijns-Amerika. Het doel is om de veranderende beeldvorming rond drugs beter te begrijpen en de perspectieven van de verschillende inheemse bevolkingsgroepen centraler te stellen in het onderzoek ernaar.
Alexander Khajetoorians, hoogleraar Scanning probe microscopy: wat kunnen wij van atomen leren?
In dit programma leren de onderzoekers hoe het quantum karakter van verstrengelde en op elkaar inwerkende atomen kan worden gebruikt bij het creëren van materialen die de computationele principes van de hersenen nabootsen. Dit zal worden uitgevoerd met de hoogste resolutie microscopen in het land.
Erno Hermans, Principal Investigator van het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour: opbouwen van stressbestendigheid.
Hoewel stressgerelateerde gezondheidsklachten veel voorkomen, zijn de meeste mensen goed bestendig tegen stress. Ook weten we dat sommige mensen juist mentaal sterker worden na stressvolle levenservaringen. Dit onderzoek probeert te achterhalen hoe mensen dergelijke weerbaarheid opbouwen, zodat interventies ontwikkeld kunnen worden waarmee mensen zich kunnen trainen om weerbaarder te worden.
Ioannis Sechopoulos, onderzoeker bij de afdeling Beeldvorming van het Radboudumc: verbetering van borstkankerdiagnostiek.
Bij een afwijking in de borst kan het vervolgonderzoek bestaan uit een zogenaamde tomosynthese: een driedimensionale röntgenfoto van de borst. Sechopoulos verbetert de techniek van de tomosynthese door een nieuwe manier van meten, waarbij hij twee röntgenstralen tegelijk gebruikt, zonder dat dit meer schadelijke straling oplevert. Ook verbetert hij de beeldanalyse door de inzet van computers die via de techniek van deep learning heel nauwkeurig het weefsel kunnen analyseren. Op deze manier kan een radioloog samen met de computer beter bepalen of een knobbel een tumor is of een cyste.
2020
Dirk Lefeber, hoogleraar Glycosylation Disorders in Neurology: Een weefselspecifieke kijk op het suikermetabolisme – de basis voor gerichte therapie.
Dirk Lefeber gaat met zijn Vici-beurs onderzoek doen naar het suikermetabolisme, essentieel in ons hele lichaam. Toch verlopen de processen in verschillende weefsels anders. Waarom is dat zo? Lefeber zal het volledige suikermetabolisme bestuderen in spier- en hersenmodellen van kinderen die ziek zijn door een fout in dit proces. Met de uitkomsten kunnen deze kinderen beter behandeld worden.
Eliane Segers, hoogleraar Orthopedagogiek: Kansen en uitdagingen in begrijpend lezen van digitale teksten.
Eliane Segers focust zich in haar onderzoek op variatie in leren en leerproblemen. Haar Vici-onderzoek richt zich op het lezen van digitale teksten. Voor jongeren is lezen van verschillende digitale bronnen de norm geworden. Zijn kinderen 'digital natives', voor wie dit probleemloos gaat, of kunnen ze hun aandacht niet meer richten waardoor ze niet tot diep tekstbegrip komen? Segers gaat onderzoeken hoe dat precies zit en effectieve lesmaterialen voor digitaal begrijpend lezen ontwikkelen.
Michiel Vermeulen, hoogleraar Moleculaire biologie en onderzoeker bij het Oncode Institute: Het epitranscriptoom lezen.
Michiel Vermeulen gaat onderzoek doen naar het epitranscriptoom. Recentelijk is het duidelijk geworden dat modificaties van RNA-moleculen een belangrijke rol spelen bij genexpressieregulatie. In dit project worden de moleculaire mechanismen die hieraan ten grondslag liggen in detail bestudeerd tijdens bloedceldifferentiatie. Verder onderzoekt Vermeulen hoe afwijkende RNA-modificatiepatronen bijdragen aan het ontstaan van leukemie.
2019
Sabine Hunnius, hoogleraar Developmental Cognitive Neuroscience: hoe nieuwsgierigheid de ontwikkeling van een kind bepaalt.
Jonge kinderen ontwikkelen zich met adembenemende snelheid. Sabine Hunnius gaat met haar Vici-beurs de rol van nieuwsgierigheid – de drang om steeds iets nieuws te leren – voor hun ontwikkeling onderzoeken. Naast de (hersen-)mechanismen die ten grondslag liggen aan nieuwgierigheid onderzoekt ze of kinderen verschillen in hun mate van nieuwsgierigheid en hoe we nieuwsgierigheid kunnen stimuleren.
Bas van de Meerakker, hoogleraar en hoofd van de afdeling Spectroscopy of Cold Molecules: temmen van chemische reacties
Van de Meerakker bestudeert interacties tussen individuele moleculen. Als moleculen elkaar tegenkomen kunnen ze met elkaar reageren waarbij er nieuwe moleculen ontstaan. Dit proces is overal in de natuur belangrijk, maar wordt nog slecht begrepen. Van de Meerakker en zijn team gaan chemische reacties ontrafelen door moleculen uiterst behoedzaam op elkaar te schieten waarna de reactieproducten heel precies in beeld worden gebracht.
Anouk Rijs, UHD bij het FELIX Laboratory: peptide aggregatie: één niet-covalente interactie tegelijk.
In haar onderzoek combineert Anouk Rijs infrarood en terahertz spectroscopie met massa spectrometrie om de interacties tijdens de eiwit (mis)vouwing en aggregatie met ongekende structurele details op te helderen.
De vorming van geordende nanostructuren via de samenklontering van stukjes eiwit speelt een belangrijke rol in bepaalde ongeneeslijke ziektes, zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Om deze geordende opeenhoping van eiwitten te begrijpen en te sturen, ontwikkelen de onderzoekers een nieuwe experimentele methode die dit proces stap-voor-stap kan volgen.
Jana Roithová, hoogleraar Spectroscopy and Catalysis: de optimale katalysator selecteren.
Enzymen zijn in staat om belangrijke reacties, zoals de fixatie van kooldioxide, te versnellen. Met biomimetische katalysatoren kunnen we de chemische stappen reconstrueren die de natuur in miljoenen jaren van evolutie heeft ontwikkeld. Met behulp van geavanceerde massaspectroscopische methodieken gaat Jana Roithová onderzoeken welke chemische modificaties nodig zijn om een optimale katalysator te construeren.
Christian Beckmann: nieuwe big-data technieken om cognitie in kaart te brengen
Christian Beckmann is hoogleraar Statistical Imaging Neuroscience. Hij is een expert op het gebied van methodeontwikkeling voor neuroimaging. Om hersenmetingen te interpreteren zijn geavanceerde modellen en analyses nodig. Beckmann integreert deze technieken met andere metingen zoals genetische informatie en vragenlijsten.
Hij ontwikkelt technieken waarmee onderzoekers “vergelijkingscurves” kunnen gebruiken om het hersenfunctioneren van individuele personen te karakteriseren. De technieken zullen toegepast worden in een groot Nederlands Parkinson cohort om de neurobiologie van Parkinson beter te begrijpen met als doel de ziekte in een vroeg stadium op te kunnen sporen.
Sander Leeuwenburgh: regeneratie van ziek bot met biomaterialen opgebouwd uit nanodeeltjes
Sander Leeuwenburgh is hoogleraar Regeneratieve Biomaterialen. Hij werkt onder meer aan het ontwerp van injecteerbare en zelfherstellende biomaterialen die het eigen lichaam stimuleren tot zelfherstel van beschadigde of verloren gegane weefsels.
Biomaterialen zijn momenteel niet in staat om defecten in ziek bot effectief te genezen. In dit project zullen nieuwe poreuze en zelfhelende biomaterialen uit nanodeeltjes worden opgebouwd die antibacteriële en antikanker medicijnen direct in cellen kunnen afgeven. Hierdoor zal botregeneratie worden versneld en zullen botziektes effectief worden bestreden.
Annette Schenck: op weg naar behandeling van verstandelijke beperking en autisme
Annette Schenck is hoofdonderzoeker bij het Donders Center of Medical Neurosciences. Haar onderzoek richt zich op het ontrafelen van de moleculaire netwerken en mechanismen die ten grondslag liggen aan hersenfuncties en -ziekten. Daarvoor gebruikt ze de fruitvlieg (Drosophila melanogaster) als modelorganisme.
Verstandelijke beperking en autisme zijn frequente, maar nog steeds onbehandelbare aandoeningen. Effectieve strategieën voor de ontwikkeling van medicijnen ontbreken tot nu toe. De onderzoekers gaan een evolutionair geconserveerde vorm van leren in de fruitvlieg bestuderen om bevindingen vanuit dit diermodel vertaalbaar te maken naar medicijnen voor de behandeling van patiënten.
2018
Maaike van Berkel, hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis
Maaike van Berkel gaat onderzoek doen naar watervoorziening in het Middeleeuwse Midden-Oosten (7de-15de eeuw). Watervoorziening is de grootste uitdaging waarmee het waterarme Midden-Oosten kampt. Desondanks waren premoderne stedelijke samenlevingen in staat hun talrijke bewoners van drinkwater te voorzien. Van Berkel gaat onderzoek doen naar de condities voor duurzame watervoorziening door de succesvolle (en minder succesvolle) strategieën en praktijken van het premoderne Midden-Oosten te analyseren.
Moniek Buijzen, hoogleraar Communicatiewetenschap
Moniek Buijzen gaat onderzoek doen naar online sociale netwerken zoals Instagram en Snapchat. Deze social media bieden ongekende technologische mogelijkheden om de gezondheid van jongeren te stimuleren, bijvoorbeeld via peer influencers in het netwerk. Met innovatieve datatechnologie achterhaalt Buijzen met haar onderzoeksteam hoe de mogelijkheden van online sociale netwerkcampagnes optimaal kunnen worden benut, zonder de privacy van jongeren te schenden.
Marguérite Corporaal, universitair hoofddocent Engelse Letterkunde
Marguérite Corporaal gaat onderzoek doen naar de negentiende- en vroegtwintigste-eeuwse Europese couleur locale: culturele representaties van de regio, wat betreft haar eigen tradities, streektaal, geschiedenis en leefwijze. Die couleur locale is tot op heden vooral geïnterpreteerd in het kader van nationale identiteitsvorming. Dit project laat zien dat regionalisme niet minder betrekking heeft op transnationale vraagstukken, zoals globalisering en migratie, waarbij transnationale circulatie, herpublicatie en receptie van couleur locale in de media en fictie belangrijke rollen speelden.
Dennis Schutter, universitair hoofddocent Cognitieve Psychologie
Dennis Schutter gaat onderzoek doen naar door razernij gedreven agressie. Deze vorm van agressie vormt een bedreiging voor onze samenleving. Studies naar de psychobiologische grondslagen van dit destructieve verschijnsel zijn daarom uitermate belangrijk. Zijn onderzoek brengt de rol van het cerebellum (de zogenaamde kleine hersenen) in woede en agressie in kaart. Op basis hier van wil hij een nieuwe methode voor het reguleren van woedeaanvallen ontwikkelen.