Ervaringen
We leren de rol van wetenschap in de samenleving en waar kansen en problemen liggen.
- Vooropleiding
- Bachelor Physics and Astronomy
- Opleiding
- Science in Society
- Land van vorige opleiding
- Nederland
Wat vind je leuk aan het programma en waarom?
Wat ik het leukst vind aan dit programma is dat het theoretische kennis combineert met sociaal-wetenschappelijke problemen waar wij als samenleving mee te maken hebben. We leren de rol van wetenschap in de samenleving en waar kansen en problemen liggen. Tijdens de projecten die we moesten doen, kon ik onderwerpen kiezen die verband houden met mijn achtergrond in natuurkunde en sterrenkunde, wat dit programma voor mij bijzonder geschikt maakte.
Wat vind je van de sfeer in de klas?
Hoewel mijn jaar grotendeels online was, slaagden we er toch in een leuke, veilige en aangename omgeving te creëren voor zowel docenten als studenten. De docenten zijn altijd bereid om te helpen en te luisteren.
Hoe heeft het programma je uitgedaagd?
Voor mij was het een uitdaging om met mijn eigen ideeën, meningen en projecten te komen. We krijgen veel vrijheid hiervoor, wat uitdagend maar verfrissend kan zijn.
Hoe is de begeleiding binnen het programma?
Ik heb het gevoel dat de docenten altijd beschikbaar en benaderbaar waren om je te helpen met je projecten en lessen. Daarnaast zijn er studieadviseurs die er voor je zijn als je ergens mee worstelt.
Wat zijn je plannen nadat je je diploma hebt behaald?
Ik zou graag willen werken op het gebied van wetenschapscommunicatie en participatie. Dit kan zowel in de entertainment- en informele educatiesector (musea, festivals, televisie) als in bestuur en beleid.
Waarom heb je gekozen voor de Radboud Universiteit?
Het programma in Nijmegen is een beetje anders dan de meeste wetenschapscommunicatieprogramma's, wat ik een zeer positieve eigenschap vind. Het is breder dan alleen wetenschapscommunicatie, wat geweldig was voor iemand zoals ik die nog niet wist wat hun interesses zijn.
Wat vind je leuk aan Nijmegen?
Nijmegen is zo'n leuke stad om in te wonen als student. Het is klein genoeg om als een dorp aan te voelen, maar groot genoeg zodat er altijd iets te doen is. Bovendien is het omringddoor natuur, wat ik altijd graag bezoek.
Ben je betrokken bij een studievereniging? Zo ja, op welke manier?
Ik ben al zes jaar actief lid van de studievereniging voor natuurkunde en sterrenkunde. Hier help ik bij het organiseren van evenementen en leg ik deze vast met mijn camera.
Welke informatieactiviteiten vind je waardevol en waarom?
Wat mij het meest heeft geholpen zijn open dagen en meeloopdagen waarbij je een dag met een huidige student meeloopt. Dan kun je al je vragen stellen en echt zien hoe het is om student op een bepaalde plek te zijn.
Wat zou je studenten adviseren bij het kiezen van een studie?
Als je weet welk vak je interesseert, maar je twijfelt tussen verschillende plekken, probeer dan de aangeboden vakken van de verschillende programma's te lezen. De kans is groot dat je sommige interessanter vindt dan andere.
Bij sterrenkunde weten we heel veel niet. Juist dat aspect maakt het voor mij spannend.
- Opleiding
- Natuur- en Sterrenkunde
‘Bij een sterrenkundige denken veel mensen aan een bevlogen wetenschapper, die door zijn telescoop turend de geheimen van de oneindige ruimte afpelt’, zegt Gijs Nelemans lachend. ‘Pure romantiek. De werkelijkheid is dat ik mijn blik op de sterrenhemel richt via een computerscherm. En die sterrenhemel waar ik naar kijk, bestaat uit data die ik interpreteer.’
Gijs Nelemans komt uit een ‘onderwijsnest’ en op de middelbare school was natuurkunde zijn favoriete vak. ‘Ik zag een carrière als leraar natuurkunde helemaal zitten. Na de middelbare school ging ik naar de universiteit in Utrecht. Hier volgde ik een combinatiestudie van natuur- en sterrenkunde. Al gauw vond ik sterrenkunde veel interessanter.’
Onbekend en spannend terrein
‘Sterrenkunde is de toepassing van natuurkunde in de ruimte. In de natuurkunde weten we al veel. En wat we vermoeden en willen bewijzen, kunnen we vaak in een gecontroleerde omgeving via experimenten onderzoeken’, verklaart Nelemans.
‘Bij sterrenkunde weten we heel veel niet. Juist dat aspect maakt het voor mij spannend. Je zet stappen over een grens in het weten heen, je werkt op onbekend terrein.’
Onderzoek naar dubbelsterren
Na zijn master in Utrecht promoveerde Gijs Nelemans in Amsterdam, daarna deed hij een postdoc in Cambridge en de Radboud Universiteit. Hier werkt hij sinds 2006. In 2017 werd hij er benoemd tot hoogleraar zwaartekrachtgolf astrofysica.
‘Ik doe onderzoek naar dubbelsterren. Een dubbelster bestaat uit twee sterren, die om één zwaartepunt heen bewegen. In het heelal zijn er ontelbare dubbelsterren. Die sterren zijn niet allemaal gelijk. Door ze met elkaar te vergelijken willen we de evolutie van deze sterren in kaart brengen, dus hoe ze ontstaan, hoe ze massa uitwisselen, wat dat met de omgeving doet en hoe ze soms ontploffen.’
Computermodellen bouwen
‘Door een telescoop heb ik al jaren niet gekeken’, vertelt Gijs Nelemans. ‘Voor het onderzoek gebruik ik gegevens van wetenschappers, die wel via telescopische waarneming data verzamelen. Die data zijn de basis voor het bouwen van computermodellen. Via zo’n model probeer je te achterhalen wat je nog niet weet.’
Europees LISA-project
Bij sterrenkunde wordt met heel fijn afgestemde apparatuur gemeten wat er in de ruimte gebeurt, bijvoorbeeld via licht- en radiogolven.
‘Met het LISA-project gaan we ook informatie verzamelen, maar op een compleet andere manier. We gaan vanuit de ruimte zogenaamde zwaartekrachtgolven meten, waardoor we veel objecten, waaronder dubbelsterren op een unieke manier kunnen bestuderen. Dat kunnen we mooi gebruiken om de modellen te testen.’
Nieuwe ontdekkingen doen
LISA is een Europees project. De afkorting staat voor Laser Interferometer Space Antenna. ‘Vanaf 2035 gaan drie ruimtevaartuigen achter de aarde aan rond de zon vliegen. Door continu hun onderlinge afstanden te meten met laserstralen vangen ze zwaartekrachtgolven uit het heelal op. Het is een nieuwe techniek. Met LISA verwachten we veel nieuwe ontdekkingen te doen.’
Wetenschappelijk onderzoek
Gijs Nelemans is binnen Europa een van de coördinatoren, die wetenschappers benadert om deel te nemen aan het project. Wat hebben we concreet aan LISA is een vraag die hij vaker krijgt.
‘Het is puur wetenschappelijk, te weten komen wat je nog niet weet. Tegelijk is het voor technologische bedrijven een enorme uitdaging dergelijke ruimtevaartuigen te ontwerpen en bouwen. Het zijn technologieën, die op termijn ook op andere terreinen hun toepassing zullen vinden.’
Dit interview verscheen voor het eerst op TechGelderland. Tekst: Huub Luijten. Foto's: Linda Verweij.
Het is fascinerend hoe je met natuurkunde de wereld beter kunt begrijpen en mogelijk ook beter kunt maken.
- Opleiding
- Natuur- en Sterrenkunde
- Land van vorige opleiding
- Duitsland
- Startdatum studie
De balans tussen fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en het nut ervan voor de maatschappij is voor Caroline Bauer (23) heel belangrijk. Als kind had ze al een microscoop, omdat ze nieuwsgierig was hoe de natuur en techniek werken. ‘Het is fascinerend hoe je met natuurkunde de wereld beter kunt begrijpen en mogelijk ook beter kunt maken. Wat we met ons onderzoek vinden, zijn dingen die al bestaan in de natuur. Het is aan ons natuurkundigen om dat te onderzoeken en begrijpelijk te maken.’
Wetenschappelijk onderzoek toepassen in de praktijk
Dat de wetenschappelijke experimenten die ze uitvoert resultaten opleveren die goed toe te passen zijn in de praktijk, motiveert Caroline Bauer. Ze is vijfdejaars student Natuur- en Sterrenkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en is bezig met haar masterstage bij het Institute of Molecules and Materials.
‘Met de uitkomsten van ons onderzoek kunnen we begrijpen hoe we dataopslag efficiënter en sneller maken. Dat is belangrijk, want datacenters gebruiken nu al rond 5 procent van alle energie ter wereld. En dat wordt steeds meer. Als we niets doen, lopen we op een gegeven moment tegen een limiet aan.’
Lasers en magneten
In een traditionele harde schijf worden bits opgeslagen door een magneet lokaal om te draaien. ‘Voor een nul staat bijvoorbeeld de noordpool boven en voor een één de zuidpool’, verklaart Caroline Bauer. ‘Ons doel is om te begrijpen hoe we dit schakelproces veel sneller en tegelijkertijd veel energiezuiniger kunnen maken.’
Bij de experimenten die ze doet, worden magneten ‘beschoten’ door laserstralen. Magnetische materialen bestaan uit veel kleine magneetjes, die door de laserstralen als het ware heen en weer slingeren. ‘Zo veroorzaken we met de lasers oscillaties: golven waarmee we proberen de kleine magneetjes om te draaien.’
Experimenten inspireren tot nieuwe technologie
Door te experimenteren met lasers en magneten ontdek je eigenschappen waarmee je dataopslag kunt verbeteren. Caroline Bauer: ‘Met dit onderzoek willen we de fundamentele limieten van toekomstige dataopslagtechnologieën bepalen. Het doel is dus niet om een nieuwe harde schijf te ontwikkelen, maar om de industrie tot nieuwe technologieën te inspireren die de huidige grenzen van dataopslag verzetten.’
Radboud Universiteit Nijmegen
Caroline Bauer is geboren in Eschau in Duitsland en volgde de middelbare school in Aschaffenburg. Op school ontwikkelde ze haar interesse in natuurkunde. ‘Ik was op zoek naar antwoorden op vragen als: wat zijn de bouwstenen van het universum?’ Haar keuze voor de Radboud Universiteit in Nijmegen is vrij logisch: ‘Ik sprak met iemand van de Radboud Universiteit op een open dag en merkte dat dit een universiteit is met een hele fijne sfeer.’ Na een bezoek aan de universiteit voelde ze zich meteen thuis bij de Radboud.
Bachelor Natuur- en sterrenkunde
De bachelor Natuur- en Sterrenkunde is een basisopleiding Natuurkunde, constateert Caroline Bauer. ‘De natuurwetten die je leert, kun je al tijdens je studie toepassen in verschillende vakgebieden, zoals materiaalkunde, hoge-energiefysica, sterrenkunde en neurofysica. Bij die laatste gaat het over de betekenis van natuurkunde voor hersenonderzoek. Bij hoge-energiefysica leer je over de kleinste deeltjes in het universum: de deeltjes die in atomen zitten.’
Theorie wordt werkelijkheid in lab
Haar masterstudie Natuurkunde doet Caroline Bauer ook bij de Radboud Universiteit. Ze kiest de specialisatie Physics of Molecules and Materials. Deze studie krijgt vanaf 2025 waarschijnlijk de naam: Quantum Matter. ‘Sterrenkunde is heel interessant, maar ik ben meer betrokken bij andere onderwerpen. Ik heb me gespecialiseerd binnen de materiaalkunde. Een heel belangrijk vakgebied, ook voor de industrie’.
Zien dat de dingen die je bedenkt in de werkelijkheid werken, geeft de natuurkundige veel voldoening. ‘Alleen formules zijn nog geen bewijs dat iets werkt. Dat bewijs komt pas als je in het laboratorium proeven doet en meet wat er gebeurt.’
Onderzoek doen en lesgeven
Caroline Bauer gaat solliciteren op een PhD-positie op haar afdeling. ‘Dan kan ik na mijn afstuderen doorgaan met onderzoek doen en kan ik de komende vier jaar zien of ik dat ook op de langere termijn interessant vindt. Het lijkt me ook leuk om onderwijs op de universiteit te geven. Ik bekijk stap-voor-stap welke mogelijkheden er zijn.’
Deze testimonial verscheen eerder op techgelderland.nl
Mijn onderzoek naar zwarte gaten komt voort uit het willen begrijpen van de natuur.
- Opleiding
- Natuur- en Sterrenkunde
Krishnan was altijd al geïnteresseerd in natuurkunde en techniek. ‘Voor mij was de trigger om onderzoek naar zwarte gaten te doen het willen begrijpen van de natuur. En om dat te kunnen doen, hebben we geavanceerde technologie en wiskunde nodig.’
De vorm van zwarte gaten
Volgens Krishnan bestaat de ruimte door zwarte gaten. Een zwart gat slikt alles om zich heen op en geeft nooit iets terug.
‘Eigenlijk is een zwart gat als een normale ster, maar dan zonder zwaartekracht. Een ander verschil is dat je verbrandt als je dicht bij een ster komt, je verandert direct in zwarte spaghetti! Een zwart gat zal je daarentegen opslokken.’
Het onderzoek van Krishnan en Ribes Metidieri gaat over de vraag wat de vorm van een zwart gat is. ‘Met zeer gevoelige instrumenten, die data verzamelen, hebben we bewegingen in de omgeving van een zwart gat gedetecteerd. Uit die signalen leren we meer over de vorm van zwarte gaten’, verklaart Krishnan.
‘De signalen laten ons ook zien dat we heel dichtbij, namelijk zo’n 100 kilometer, van een zwart gat zijn gekomen. Het eerste signaal dat we ontvingen was in 2015. We ontdekten toen twee zwarte gaten die dertig keer zo groot zijn als de zon. In 2019 ontdekten we vervolgens nog een zwaarder zwart gat.’
Belang van dit onderzoek
Het onderzoek is een zoektocht naar het kunnen begrijpen van de natuur, zegt Krishnan. ‘Er vinden gebeurtenissen plaats in een sterrenstelsel op miljarden lichtjaren afstand hier vandaan. Het feit dat ergens in het universum twee zwarte gaten met elkaar in botsing zijn gekomen, heeft geen invloed op gebeurtenissen op aarde. Deze gebeurtenissen verklaren echter wel onze plaats in het universum.’
‘Aan de andere kant heeft ons onderzoek een heel belangrijke impact op onze samenleving en de wetenschap. Zwaartekrachtgolfdetectoren maken bijvoorbeeld gebruik van een van de grootste ultrahoogvacuümsystemen ter wereld en ook van een van de meest stabiele lasers met hoog vermogen.’
De data vormen een belangrijke uitdaging ter verbetering van data science. Het ontwikkelen van deze technologieën en daarmee het verbeteren van de technologische capaciteiten van onze bedrijven, is van cruciaal belang voor onze toekomst én het behoud van onze positie in een zeer competitieve wereld.’
Hoogleraar High Energy Physics
Geïnteresseerd in natuurkunde en techniek was Krishnan al vroeg. Hij voltooide zijn studie Natuurkunde en Techniek in de VS. Daarna woonde hij 20 jaar in Duitsland, waar hij als onderzoeker en stafmedewerker bij het Max Planck Instituut werkte.
Krishnan is sinds 2021 hoogleraar High Energy Physics aan de Radboud Universiteit Nijmegen en onderzoekt hij zwarte gaten.
Interesse in sterrenstelsels
Promovenda Ariadna Ribes Metidieri vindt zwarte gaten mooi en mysterieus. ‘Zwarte gaten hebben veel structuur en nog steeds begrijpen we ze niet helemaal.’
Ze heeft een achtergrond in wiskunde en natuurkunde. Haar interesse begon al vroeg: ‘Mijn oma had vroeger veel encyclopedieën. Eén daarvan ging over sterrenstelsels. Ik verslond deze teksten werkelijk en ze leidden me naar de natuurkunde.’
Als het luisteren naar een symfonie
Ribes Metidieri doet ook onderzoek naar hoe zwarte gaten dingen absorberen en welke informatie uit die waarnemingen is te halen.
‘We hebben bijvoorbeeld ontdekt dat de horizon meer gestructureerd en complexer is dan we denken. Wanneer twee zwarte gaten samenkomen, vormen ze een nieuw zwart gat. Je kunt het vergelijken met het luiden van een bel of het luisteren naar een symfonie. In het begin is het heel ingewikkeld, later wordt het steeds makkelijker.’
Krishnan vult aan: ‘Een zwaartekrachtgolfsignaal lijkt niet zozeer op een camerabeeld, maar meer op een geluidssignaal. Stel je voor dat je geblinddoekt naar een concert of een symfonie luistert en moet bepalen welke instrumenten je hoort. Een muzikaal geschoold persoon kan een viool, piano, cello of trombone onderscheiden en misschien zelfs zeggen welke instrumenten niet goed gestemd zijn.’
‘Op een vergelijkbare manier kunnen we – zodra we het zwaartekrachtgolfsignaal van een zwart gat begrijpen – uitvinden welke tonen in het signaal aanwezig zijn én welke tonen afwijken met wat we van een zwart gat verwachten, gebaseerd op de theorieën van Einstein.’
Op veel manieren een bijdrage leveren
Het doen van onderzoek naar zwarte gaten biedt mooie kansen en uitdagingen. Het vereist kennis over high performance computing, data science, machine learning, AI, techniek en wiskunde.
Krishnan concludeert: ‘Dus als je echt een bijdrage wilt leveren, zijn er vele manieren om dat hier aan de Radboud Universiteit Nijmegen te doen.’
Dit artikel verscheen eerder op TechGelderland.nl. Foto's: Erik van 't Hullenaar
Je kunt een uniek programma uitzoeken!
- Vooropleiding
- Gymnasium (Bernardinuscollege)
- Opleiding
- Natuur- en Sterrenkunde
- Startdatum studie
- Einddatum studie
Waarom heb je specifiek voor de Radboud Universiteit gekozen?
De Radboud campus had een gezellige, knusse sfeer. Dit sprak mij erg aan. Verder heeft Radboud veel keuzeruimte, in mijn geval heb ik dit opgevuld met wiskundevakken. Je kunt dus een uniek programma uitzoeken!
Wat vond je van de overgang van de middelbare school naar de universiteit? Hoe werd je daarin begeleid in je studie?
Natuurkunde op de universiteit is heel anders dan op de middelbare school. Er zijn gelukkig een aantal tutoren die helpen, door de stof op een toegankelijke manier uit te leggen.
Wat spreekt je aan in de bachelor en waarom? Wat vind je het meest uitdagend aan de studie?
Ik vind het theoretische aspect van de opleiding erg leuk. Je gaat op zoek naar de fundamenteelste manier om gebeurtenissen te beschrijven. Hiervoor heb je veel wiskunde nodig. Dit maakt het uitdagend, maar vooral heel leuk!
Hoe ervaar je de sfeer binnen de opleiding?
De sfeer is erg goed en informeel. Iedereen (docenten, ouderejaars- en medestudenten) helpt je hierdoor graag. Hierdoor hoef je niet bang te zijn als je de eerste keer iets niet begrijpt.
Wat wil je met deze studie gaan doen als je je bachelordiploma op zak hebt?
Na mijn bachelor wil ik een verdiepende master gaan volgen. Waarschijnlijk wordt dit de Particle- and Astrophysics master in Nijmegen.
Ben je betrokken bij de studievereniging? Zo ja, op welke manier?
Ja, ik heb een bestuursjaar gedaan bij de studievereniging. Ik ben nu nog steeds actief en wekelijks bij activiteiten te vinden!
Wat vind je leuk aan Nijmegen?
Nijmegen is een kleine stad, ik kom zelf uit een dorp en vind dit daarom fijn. Ook ben je met een kwartiertje fietsen op de campus, in de stad of bij een vriend thuis.
Welke voorlichtingsactiviteiten die je als scholier hebt bezocht vond je waardevol en waarom?
Ik ben bij de open dag geweest en proefstudeerdag. Vooral de proefstudeerdag gaf mij een goed beeld van de sfeer op de opleiding.
Wat voor advies/welke tips zou jij geven aan toekomstige studiekiezers?
Kies een opleiding waar je je welkom voelt. Wees niet bang dat je ergens niet goed genoeg in bent, dit kun je altijd bijleren, zolang je het maar leuk vindt!
Ik heb altijd een fascinatie voor exacte vakken gehad omdat ik de wereld wilde leren begrijpen.
- Nationaliteit
- Nederlandse
- Opleiding
- Natuur- en Sterrenkunde
Kun je jezelf voorstellen?
Ik ben Marijke Haverkorn, onderzoeker en docent bij de afdeling Sterrenkunde. Na mijn studie Sterrenkunde in Utrecht promoveerde ik in Leiden, waarna ik zes jaar in het buitenland heb gewerkt, onder andere in de Verenigde Staten en Australië. Vervolgens keerde ik terug naar Nederland voor een functie bij het Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON). Sinds 2011 ben ik hier werkzaam. Mijn onderzoek richt zich op de vorming van sterren uit interstellaire gaswolken, met speciale aandacht voor de invloed van magneetvelden op dit proces. Ik verzorg onderwijs in Natuurkunde- en Sterrenkundevakken, waaronder Mechanica voor eerstejaars en Molecules in Space voor derdejaars studenten.
Waarom heb je ervoor gekozen om in dit vakgebied te gaan studeren/werken? Wat maakt dit vakgebied zo interessant?
Mijn keuze voor dit vakgebied komt voort uit een levenslange fascinatie voor exacte wetenschappen, gedreven door mijn verlangen om de wereld te begrijpen. Sterrenkunde trok me in het bijzonder vanwege de exotische verschijnselen: gekromde ruimtes, exploderende sterren en zwarte gaten. Fascinerend is dat deze fenomenen beschreven kunnen worden met dezelfde wis- en natuurkundige principes die we gebruiken voor alledaagse verschijnselen. Tegenwoordig boeit sterrenkunde me vanwege de brede toepassing van diverse natuurkundige principes en de fascinerende kosmische verschijnselen, maar ook door de internationale samenwerking met gepassioneerde collega's.
Waar doe je momenteel zelf onderzoek naar?
Mijn onderzoek richt zich op de vorming van sterren uit enorme, turbulente gaswolken waarin magneetvelden aanwezig zijn. In tegenstelling tot op aarde, waar magneetvelden weinig merkbaar zijn in het dagelijks leven, hebben ze in deze wolken een significante invloed: ze werken als een soort elastiek en beïnvloeden daarmee de beweging van de wolken en het stervormingsproces. Met behulp van optische en radiotelescopen breng ik deze magneetvelden in kaart om hun rol in stervorming beter te begrijpen.
Welke tip heb je voor studenten die hun studiekeuze gaan maken?
Mijn tip voor studenten die een studiekeuze moeten maken: kies wat je interessant lijkt! Als je nog twijfelt, bezoek dan open dagen en ga in gesprek met huidige studenten, studieadviseurs en docenten om een beter beeld te krijgen van de inhoud van verschillende studies.
Wat vind je het leukste aan het werken met studenten?
Het meest waardevolle aan het werken met studenten is hun nieuwe, frisse perspectief op onderwerpen, zowel in onderzoek als in onderwijs. Ik geniet ervan om de ideeën en denkwijzen van studenten te horen en te bespreken; zelfs als deze niet volledig juist zijn, leiden ze vaak tot interessante discussies en nieuwe inzichten die mijn onderzoek en onderwijs verbeteren.