Ivo Rieu onderzoekt de effecten van klimaatverandering op planten

Ik onderzoek waarom sommige planten beter tegen hitte kunnen dan andere.

Naam: Ivo Rieu
Opleiding: Adaptive Organisms
Huidige functie: Hoogleraar - Plant & Animal Biology

Ivo Rieu is hoogleraar Crop Biotechnology aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij leidt onderzoek gericht op hoe planten omgaan met klimaatverandering, met name hun reactie op hittegolven.

Een actueel onderwerp, aangezien het veranderende klimaat wereldwijd een aanzienlijke impact heeft op onze voedselgewassen. Niet alleen mensen en dieren lijden onder hittestress, maar ook planten. Als wetenschappelijk onderzoeker richten Ivo Rieu en zijn team zich op gewassen die voor menselijke consumptie worden geteeld, zoals tomaten en bonen.

'Het probleem is dat veel planten minder vruchtbaar worden tijdens perioden van hoge temperaturen. Ze produceren minder zaden en vruchten. Een hittegolf wanneer tomatenplanten bloeien kan de hele oogst vernietigen.'

Gewassen ontwikkelen

Er zijn twee mogelijke oplossingen voor dit probleem, en beide worden toegepast. Ivo Rieu schetst: 'Er zijn boeren en tuinders die overstappen op een ander gewas dat bestand is tegen de hitte. De tweede oplossing is het ontwikkelen van varianten van gewassen met verhoogde weerstand tegen hittegolven. Dit is wat wij onderzoeken.'

Genetische technologie: tijdsbesparing

Als biotechnoloog gebruikt Ivo Rieu een plant of delen ervan om een gewas met gewenste eigenschappen te kweken. 'Vroeger werd er veredeld door kruisen en planten op het oog te selecteren. Tegenwoordig gebruiken we genetische technologie. Met deze technologie besparen we veel tijd omdat we op genniveau kunnen werken met zaailingen en niet de hele groeicyclus hoeven te doorlopen. Wat vroeger drie maanden duurde, kan nu in een dag.'

'Er wordt bijvoorbeeld een DNA-monster gemaakt van een stukje blad. Dit monster wordt vervolgens "gelezen" met speciale apparatuur. We doen dit niet zelf. Er zijn bedrijven die hierin gespecialiseerd zijn, en zij leveren ons de kant-en-klare DNA-code waarop wij ons onderzoek uitvoeren.'

Verdedigingsmechanismen

Met behulp van DNA onderzoekt Ivo Rieu de verdedigingsmechanismen van planten. 'We willen uitvinden waarom sommige planten beter tegen hitte kunnen dan andere. Als we het stukje DNA identificeren dat hiervoor verantwoordelijk is, kunnen we gericht planten kruisen en ze blootstellen aan hitte in een kas. Als het werkt, testen we het ter plaatse.

We hebben dit succesvol gedaan in Italië, Spanje en Turkije. Dit is het toegepaste deel van ons onderzoek. Deze inzichten helpen ons de landbouw en tuinbouw duurzamer en klimaatbestendiger te maken. Veredelingsbedrijven gebruiken de bevindingen uit ons onderzoek al.'

Het verdedigingsmechanisme begrijpen

'Als we een stukje DNA vinden dat een plant hittebestendiger maakt, willen we ook weten hoe het werkt. Wat doet dat stukje DNA precies? We willen het verdedigingsmechanisme begrijpen.'

Een proces van minstens tien jaar

Volgens Ivo Rieu kan dit verdedigingsmechanisme voor verschillende soorten planten worden gebruikt. Dit betekent dat als het mechanisme werkt bij tomatenplanten, het waarschijnlijk ook zal werken bij komkommers of aubergines. 'Het stukje DNA dat hittestress bij tomaten voorkomt, kan dan worden overgebracht naar andere gewassen.'

Het hele proces is echter geen snelle oplossing. Ivo Rieu schat dat het minstens tien jaar zal duren voordat dergelijke gewassen beschikbaar zijn voor teelt en consumptie.

Voedselzekerheid en duurzaamheid

Ivo Rieu en zijn team zijn de enige onderzoeksgroep in Nederland die zich op dit onderwerp richt. 'Dit onderzoek wordt steeds belangrijker omdat klimaatverandering een wereldwijd probleem is met aanzienlijke gevolgen voor onze voedselgewassen.'

'We bieden oplossingen die uit de natuur komen of met een biotechnologische aanpak zijn ontwikkeld. Het is ongelooflijk motiverend om bij te dragen aan iets zo belangrijks als voedselzekerheid en duurzaamheid.'