Birka Wicke

Portretfoto Birka Wicke
Mijn onderzoek richt zich op de uitdagingen in duurzaamheid rondom landgebruik voor voedsel, energie en materialen, met als doel nieuwe mogelijkheden te vinden voor landbouw en andere biomassaproductie.
Naam
Birka Wicke
Opleiding
Science, Management and Innovation
Huidige functie
Professor

Op 1 april 2022 is prof. Birka Wicke benoemd tot hoogleraar Land, Klimaat en Duurzaamheid aan de Radboud Universiteit. Bij het Radboud Institute for Biological and Environmental Sciences (RIBES) zal ze haar Vidi-project uitvoeren, dat zich richt op het in kaart brengen van de emissies van landgebruik en wie daarvoor verantwoordelijk is. Daarnaast zal ze werken aan andere onderwerpen en projecten die betrekking hebben op duurzame routes voor landbouw en de biobased economie.

Wat kun je ons vertellen over jouw onderzoeksveld?

Mijn onderzoek richt zich op de uitdagingen in duurzaamheid rondom landgebruik voor voedsel, energie en materialen, met als doel nieuwe mogelijkheden te vinden voor landbouw en andere biomassaproductie. Ik wil begrijpen hoe we dit op een duurzamere manier kunnen doen. Dit sluit aan bij de missie van RIBES: Towards healthy ecosystems.

"Duurzaamheid kent veel verschillende aspecten. Ik kijk voornamelijk naar klimaatverandering en de broeikasgasemissies door landgebruik. Andere milieu- of sociaal-economische impacten zijn natuurlijk ook belangrijk voor landgebruik: waterbeschikbaarheid en -kwaliteit, biodiversiteit, werkgelegenheid, gezondheid, enzovoort. In mijn onderzoek analyseer ik het huidige systeem en overweeg ik opties en alternatieven voor de toekomst."

Aan welke onderwerpen werk je momenteel?

Mijn onderzoek concentreert zich op drie onderwerpen. De eerste is bio-energie en het potentieel en de impact van bio-energieproductie, waar ik sinds mijn proefschrift aan werk. Tegenwoordig richt ik me meer op landgebruik in het algemeen, dus niet alleen bio-energie, maar ook voedsel, diervoeder en materialen. Dan komen we ook meteen bij mijn tweede onderwerp: wat is de invloed van landgebruik op het milieu en mensen, en hoe kunnen we deze verbeteren? Daarvan komt een derde en lastige kwestie: wie is verantwoordelijk voor deze impacten?

Palmolie

"Een voorbeeld van de complexiteit rond verantwoordelijkheid voor emissies is wanneer deze emissies ver van Nederland plaatsvinden, maar voor producten die we naar Nederland importeren. Palmolie is een interessant geval. In Nederland gebruiken we veel producten die palmolie bevatten, geïmporteerd uit Maleisië en Indonesië. In die landen gaat palmolie vaak gepaard met ontbossing: regenwoud verdwijnt om plaats te maken voor oliepalmpalmplantages. Dus wie is verantwoordelijk, als Indonesië palmolie voor Nederland produceert? Momenteel worden de emissies toegeschreven aan Indonesië, zonder onze consumptie als onderliggende drijfveer te erkennen en zonder te erkennen dat wij als Nederland een rol hebben in het verminderen van ontbossing in andere landen."

Aan welke projecten ga je werken bij Radboud Universiteit?

"Het voorbeeld van palmolie maakt deel uit van mijn Vidi-project. Dit onderzoek richt zich op broeikasgasemissies door landgebruik nu en in de toekomst, strategieën om deze emissies te verminderen en de verantwoordelijkheid daarvoor. We kijken op drie niveaus: de eerste is landgebruik zelf en hoe de productie van verschillende landbouwgewassen invloed heeft op emissies door landgebruik. De tweede gaat over bedrijven, die een grote rol spelen in waar producten vandaan komen en hoe ze worden geproduceerd. Bedrijven houden meestal geen rekening met de emissies van de producten die ze kopen en importeren. Het derde level gaat over links tussen producerende en consumerende landen, kijkend naar hoe emissieverantwoordelijkheid verdeeld kan worden over landen.

Naast mijn Vidi-project begin ik ook een nieuw Horizon Europe-project over duurzaamheidscertificering voor biobased materialen en chemicaliën. Dit project heeft als doel de effectiviteit en robuustheid van certificerings- en etiketteringsschema's te verbeteren. Mijn werk in dit project heeft betrekking op de directe en indirecte effecten van het certificeren van een productieketen, bijvoorbeeld hoe strengere criteria met betrekking tot landgebruik de broeikasgasemissiesprestaties van de producten beïnvloeden."

Interdisciplinair

"In dit onderzoek zijn veel verschillende aspecten en disciplines betrokken. Voor de Vidi heb je de natuurwetenschappen nodig om landgebruik en landbeheer te bestuderen, bijvoorbeeld hoe deze in de loop van de tijd veranderen en hoe de resulterende biophysische veranderingen koolstof in biomassa en bodem beïnvloeden. Ook kijk ik naar de handel in landbouwgrondstoffen door zowel landen als bedrijven om de links tussen productie en consumptie vast te stellen, wat gerelateerd is aan economie. Daarnaast spelen de sociale wetenschappen en geesteswetenschappen een belangrijke rol bij het beantwoorden van normatieve vragen: wie is verantwoordelijk en hoe kunnen landen en bedrijven verantwoordelijk worden gehouden voor emissies die vaak ver weg plaatsvinden? Bovendien is er ook een beleids- en bestuursaspect van het probleem, waarvoor politieke wetenschappen nodig zijn. Ik probeer deze velden samen te brengen om een stap vooruit te zetten in het vinden van oplossingen voor de klimaatinvloed van landgebruik."

Wat wil je bereiken met dit project?

"Uiteindelijk wil ik strategieën identificeren voor het verminderen van de impact van de landgebruiksector op klimaatverandering, inclusief specifieke acties die bedrijven en overheden kunnen nemen. Daarom zullen we ook samenwerken met belangrijke belanghebbenden in het veld. Naast de beleidskant wil ik ook educatieve programma’s ontwikkelen gericht op kinderen, zodat zij vertrouwd raken met klimaatverandering, onze koolstofvoetafdruk en onze verantwoordelijkheid om deze voetafdruk te verminderen. Ik heb eerder met basisschoolleerlingen gewerkt en kreeg veel energie van hun nieuwsgierigheid en zorg voor het milieu. Dus ik kijk er echt naar uit."

Ga je ook lesgeven?

"In 2022-2023 zal ik het vak Energy and climate (een tweedejaars mastervak) geven, waarbij ik mijn achtergrond in energie en mijn interesse in klimaat combineer. Bovendien wil ik bijdragen aan de voorgestelde nieuwe Masteropleiding over wetenschap voor duurzaamheid, die wordt ontwikkeld samen met de Nijmegen School of Management. Ik heb veel ervaring in duurzaamheidsonderwijs van mijn vorige functie in Utrecht, die ik kan inbrengen. In het verleden heb ik met grote groepen studenten gewerkt. Nu kijk ik er echt naar uit om meer kleinschalig onderwijs te geven waarin ik de studenten beter kan leren kennen."