Doel van de gastles: Het leren van de wetten van Kepler, wat exoplaneten zijn en drie mogelijkheden om dergelijke planeten waar te nemen.
In het NiNa-domein E1 hebben de leerlingen gekeken naar ons eigen zonnestelsel, maar hoewel onze planeten heel erg interessant zijn ontdekken we niet heel veel nieuws. Dit in tegenstelling tot exoplaneten: planeten die behoren tot andere sterren dan onze zon. Sinds 1992 is het aantal bekende exoplaneten toegenomen en dat is heel erg interessant, want stel nu eens dat een van die planeten leven herbergt.
Opzet van de gastles
De les "Leven op planeten rond een andere zon?" is bedoeld als aanvulling op de reguliere stof en is dan ook het meest geschikt voor een 5 HAVO-klas. Waar de voorgeschreven kennis van natuurkunde stopt bij Newton’s gravitatiewet en cirkelbanen, gaan wij verder met het introduceren van de wetten van Kepler en hun toepassing op het detecteren van exoplaneten. Aan het einde van de les bepalen de leerlingen zelf de massa en straal van een exoplaneet, evenals de afstand tot zijn ster en hoe snel hij om die ster heen draait.
Detectiemethoden
In de les worden drie methoden uitgelegd om exoplaneten op te sporen: Doppler-spectroscopie, de transitmethode en directe waarneming. Uit de beschrijving van de verschillende detectiemethoden wordt duidelijk wat exoplaneten zijn; welke eigenschappen we kunnen bepalen met welke detectietechniek en welke apparatuur we daarvoor nodig hebben.
Zelf aan de slag
Om de les afwisselend te maken, zetten we de leerlingen aan het werk. Ze gaan zelf afleidingen uitwerken, meedenken en berekeningen maken die hun inzicht geven in de gevoeligheid van moderne telescopen. Aan het einde van de les passen ze hun nieuwverworven kennis toe in een opdracht, waarin de leerlingen uit echte data verschillende eigenschappen van een planeet bepalen. Hiervoor moeten de leerlingen grafieken en figuren lezen en interpreteren, formules op een juiste manier omschrijven en een basisbegrip hebben van het zonnestelsel. Een extra optie is een discussie met de klas over de mogelijke impact op onze maatschappij wanneer wetenschappers inderdaad leven vinden op een exoplaneet.
Voor wie?
Leerlingen uit 4 en 5 havo.
Maximaal aantal leerlingen voor deze gastles is 30.
Deze les sluit in principe aan op Domein E1 "Zonnestelsel en Heelal" in de Nieuwe Natuurkunde (NiNa). Echter, in overleg kan de les aangepast worden aan de huidige lesstof zonder NiNa.
