Elke leerling heeft tegenwoordig wel een mobiele telefoon in zijn of haar broekzak zitten, maar weet hij of zij ook dat die mobiele telefoon vertrouwt op dezelfde technieken als de moderne sterrenkunde? Of dat in je mobieltje dezelfde onderdelen zitten als in een radiotelescoop met een doorsnee van vijfhonderd meter grootte of een optische spiegeltelescoop van een paar miljoen euro! Maar wat gebeurt er dan met die straling? Dat is het onderwerp van deze les. Het doel is het bijbrengen van een globaal begrip van straling en het besef dat er verschillende soorten zijn en hoe deze gedetecteerd kunnen worden.
Opzet van de gastles
We gebruiken de mobiele telefoon als uitgangspunt om de leerlingen inzicht te geven in de verschillen tussen soorten straling: radiostraling, licht en kosmische straling en de manier waarop we straling kunnen detecteren.
Kosmische straling
De leerlingen maken eerst kennis met kosmische straling en radioactiviteit. Wat is deze straling? Waarom kan deze vorm van straling gevaarlijk zijn? Hoe kunnen zij deze straling detecteren met hun mobiele telefoon?
Begrippen: atomen, elektronen, radioactief verval en cellen.
Het foton
Vervolgens wordt de overstap gemaakt naar het elektromagnetisch spectrum. De leerlingen leren dat licht een deeltje is met een bepaalde energie en altijd met dezelfde snelheid beweegt. Ze kunnen licht zien en ook vastleggen door er een foto van te maken met hun mobiele telefoon. Vervolgens wordt ingegaan op de chip in de fotocamera en telescopen, de CCD, en hoe deze werkt.
Begrippen: fotonen, energie, en CCD.
Golven
Licht is echter ook een golf en die kun je niet zien of waarnemen met een CCD. We leggen uit wat een golf nu precies is, wat de invloed is van de golflengte op de kleur van het licht en hoe je een lichtgolf toch kunt waarnemen. De leerling krijgen hierbij inzicht in het feit dat wij mensen slechts een hele klein fractie van al het licht met ons blote oog kunnen zien. Dankzij de instrumenten van de moderne sterrenkunde kunnen we echter veel meer zien.
Begrippen: golven, golflengte, radio straling, antenne, trillingen en elektromagnetisch spectrum.
Voorkennis
Speciale voorkennis is voor deze les niet nodig. Deze les vraagt ook geen speciale faciliteiten. Wel is het handig als de les gegeven kan worden in een groot lokaal, gezien het sterk interactieve karakter. De leerlingen gooien met ballen, wapperen met tafellakens en sturen elkaar sms’jes.
Voor wie?
Leerlingen uit 1-2 havo en 1-2 vwo.
Maximaal 30 leerlingen per gastles.
