Voor de volledigheid wijzen wij je erop dat de thematische focus van elke van de vier groepen strikt wordt gehandhaafd. Dit betekent dat je onder begeleiding van de werkgroepdocent een vraagstelling ontwikkelt die daadwerkelijk binnen het thema van de werkgroep past. Op deze manier worden groepen gecreëerd van studenten die enerzijds werken aan hun eigen werkstuk, maar tegelijkertijd gezamenlijk een specifiek filosofisch thema uitdiepen. Door middel van intensieve, interactieve begeleiding tijdens het college, schrijf je in een aantal stappen (uitwerken vraagstelling, structuurschema, eerste proeve, definitieve versie) je bachelorwerkstuk. De bachelorwerkstukken worden aan het eind van het semester beoordeeld tijdens een zitting van de bachelorwerkstukcommissie bestaande uit de vier werkgroepdocenten onder leiding van de opleidingscoördinator. Onvoldoende werkstukken kunnen herkanst worden.
Biopolitiek
In de biopolitiek staat de relatie tussen leven en macht centraal, vooral met betrekking tot de manier waarop de soevereine macht verschillende mechanismen invoert om het leven van burgers te controleren, beschermen, bewaken en beïnvloeden. Filosofen die op het gebied van biopolitiek werken, behandelen vragen en begrippen die een belangrijke rol spelen in het hedendaagse politieke debat, zoals verzorging, verzorgingsstaat, vluchtelingenzorg, veiligheid, bescherming, zekerheid, verzekering, privacy, spionage. In het kader van deze thematiek kun je een bachelorwerkstuk schrijven dat onderzoek doet naar een aantal concrete biopolitieke problemen en begrippen, met name op basis van de analyses van Michel Foucault, Giorgio Agamben en Roberto Esposito. We zullen bijzondere aandacht besteden aan de fundamentele dubbelzinnigheid van biopolitieke machtsmechanismen. Aan de ene kant gebruikt de macht deze mechanismen om ons leven te beschermen. Maar aan de andere kant betekenen deze mechanismen ook een inperking van onze vrijheden. Deze paradox zal uitvoerig aan bod komen in de verschillende bachelorwerkstukken.
Oriënterende literatuur
Campbell, Timothy, en Adam Sitze, red. 2013.
Biopolitics: A Reader, 1‒81, 134‒60, 350‒85. Durham, NC: Duke University Press.
Esposito, Roberto. 2008.
Bíos: Biopolitics and Philosophy. Vertaald door Timothy Campbell, 3‒12. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
Lemke, Thomas. 2011.
Biopolitics: An Advanced Introduction. Vertaald door Eric Frederick Trump. New York: New York University Press.
Darwins Erfenis: Evolutie, Wetenschap, en Filosofie
Er zijn maar weinig ideeën die zoveel opschudding hebben veroorzaakt als Darwins evolutietheorie. Zelfs 150 jaar na de publicatie van de
Origin of Species rust er in sommige kringen nog steeds een taboe op Darwins ‘gevaarlijke idee’. De evolutietheorie tast dan ook verschillende lang gekoesterde overtuigingen aan, over wie we zijn, waar we vandaan komen, en wat onze plaats is in het geheel. Daarnaast werpt de evolutietheorie nieuw licht op filosofische kwesties omtrent de aard en oorsprong van de menselijke geest, taal, en moraliteit. Kortom, de evolutietheorie is veel te belangrijk om aan de biologen over te laten.
De betwiste antropologische differentie
Om erachter te komen wat de eigen aard van de mens is, moeten we mensen vergelijken met andere soorten die gemeenschappelijke kenmerken hebben, zoals andere diersoorten of artificiële soorten (robots). Maar dan kunnen we ons afvragen of er wel sprake is van een antropologische differentie. De scheiding tussen mensen en dieren is heel problematisch en, mogelijkerwijs, ideologisch (Derrida, Deleuze, Latour). De reden waarom mensen zichzelf beschouwen als autonome en culturele wezens moet ook bevraagd worden. Kortom, onze relatie met animaliteit en met niet-menselijke dieren vraagt om herbezinning en herdefiniëring. Wat artificiële soorten betreft: als mensen cyborgs zijn (Haraway), is het verschil tussen mensen en robots niet meer duidelijk. Het project om de eigen aard van de mens te onderzoeken roept ook vragen met betrekking tot universalisme en essentialisme op. Kunnen we bijvoorbeeld aan de ene kant rekening houden met culturele, etnische en gender diversiteit en, tegelijkertijd, een universeel concept “mens” bepalen (Irigaray, Fanon, Charles Mills)? Wat betekent “de mens” precies in het huidige tijdperk van posthumanismen (Cary Wolfe)? En hoe essentialistisch is de existentialistische (Sartre) en fenomenologische (Merleau-Ponty) aanname van een universele menselijke aard? Is existentialisme een humanisme (Heidegger, Sartre, Beauvoir, Fanon)? En wat betekent het wanneer Arendt zegt dat de Mens niet bestaat, alleen mensen, in veelvoud, of wanneer Foucault poneert dat de mens een recente uitvinding is?
Anarchisme
Het ‘anarchisme’ is wellicht één van de meest radicale – en tegelijkertijd één van de minst bekende – stromingen in de geschiedenis van het politieke denken. De anarchistische traditie is bovendien dusdanig breed dat het maar de vraag is of we überhaupt van één traditie kunnen spreken. Anarchisme kan zowel communistisch als individualistisch; zowel primitivistisch als postmodern; zowel pacifistisch als revolutionair of zelfs terroristisch zijn. Buiten kijf staat dat er ook vandaag de dag nog altijd mensen en bewegingen zijn die zich op anarchistische ideeën beroepen, zoals
Occupy Wall Street of de Koerdische onafhankelijkheidsbeweging in Rojava.
Na een korte inleiding in de geschiedenis van het anarchisme schrijven studenten in deze cursus een Bachelorwerkstuk over een specifiek aspect van die brede, anarchistische stroming. Dat kan zowel een korte studie zijn naar een ‘klassieke’ anarchistische auteur (zoals Pyotr Kropotkin, Emma Goldman of Max Stirner) of juist een meer hedendaagse denker (zoals Murray Bookchin of Jacques Rancière). Maar men kan zich ook richten op actuele academische debatten en vraagstukken (bijv. over post-anarchisme, eco-anarchisme, hedendaagse protestbewegingen, feministisch anarchisme, of de invloed van anarchisme in de moderne en hedendaagse kunst).
Bij het kiezen van een geschikt onderwerp of vraagstelling wordt studenten aangeraden gebruik te maken van één van de volgende inleidingen:
- Gordon, Uri. 2008. Anarchy Alive! Anti-authoritarian Politics from Practice to Theory. London: Pluto Press.
- Kinna, Ruth. 2005. Anarchism: A Beginner’s Guide. Oxford: Oneworld.
- Marshall, Peter. 1993. Demanding the Impossible: A History of Anarchism. London: Fontana Press.
- Ward, Colin. 2004. Anarchism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.