De cursus behandelt de Nederlandse literatuurgeschiedenis van de negentiende eeuw. In de ‘ijzeren eeuw’ ontwikkelen proza, poëzie en kritiek zich in samenspraak met veranderingen in de samenleving en de debatten die er gevoerd worden. Debatten tussen liberalen, conservatieven en confessionelen, tussen hen die vasthouden aan het voorvaderlijk geloof en degenen die nieuwe inzichten in de theologie omarmen, tussen kunstenaars die vernieuwing nastreven en schrijvers die omzien naar het letterkundig verleden. De moderniteit manifesteert zich steeds nadrukkelijker op alle terreinen van het leven, ook in kunst en literatuur. Wat kan wel en niet gezegd worden in proza en poëzie, dient de literatuur een buitenliterair doel: troost bieden, het verbeteren van misstanden, of is de kunst er alleen voor de kunst?
De literaire productie uit deze periode wordt bestudeerd aan de hand van één van de inmiddels bekende literair-theoretische concepten: in Letterkunde 4 is dat ‘macht’. Literaire analyse krijgt ditmaal gestalte in de vorm van een narratieve analyse van realistisch proza. In het literair-historisch overzicht worden traditionele literair-historische begrippen als Romantiek, realisme en naturalisme op hun bruikbaarheid onderzocht. Bestudeerd worden het functioneren van letterkundige tijdschriften in het literaire bedrijf en de betekenis en invloed van de kritieken die in tijdschriften en kranten verschijnen. Ook literatuuropvattingen zijn object van onderzoek (poëtica-onderzoek), in het bijzonder van enkele markante schrijvers uit de negentiende eeuw, zoals Nicolaas Beets, E.J. Potgieter, P.A. de Génestet, Johannes Kneppelhout, Conrad Busken Huet, Multatuli, Carel Vosmaer, Willem Kloos, Herman Gorter, Frederik van Eeden en Lodewijk van Deyssel. Daarnaast wordt natuurlijk proza en poëzie uit de negentiende eeuw gelezen.