SOW-CAOSB2040
Giften, schuld en wederkerigheid
Cursus informatieRooster
CursusSOW-CAOSB2040
Studiepunten (ECTS)6
CategorieB2 (Tweede jaar bachelor)
VoertaalNederlands
Aangeboden doorRadboud Universiteit; Faculteit der Sociale Wetenschappen; Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie;
Docenten
Docent
dr. ir. J.J. Beuving
Overige cursussen docent
Examinator
dr. L.A.C.M. van Kempen
Overige cursussen docent
Docent
dr. L.A.C.M. van Kempen
Overige cursussen docent
Coördinator
dr. L.A.C.M. van Kempen
Overige cursussen docent
Contactpersoon van de cursus
dr. L.A.C.M. van Kempen
Overige cursussen docent
Collegejaar2022
Periode
PER3  (30-01-2023 t/m 07-04-2023)
Aanvangsblok
PER3
Onderwijsvorm
voltijd
OpmerkingAanwezigheid in werkgroepen verplicht.
Inschrijven via OSIRISJa
Inschrijven voor bijvakkersJa
VoorinschrijvingNee
WachtlijstNee
Plaatsingsprocedure-
Cursusdoelen
Na afloop van de cursus kun je:
  • de complexiteit van schuldproblematiek duiden vanuit antropologisch en gedragswetenschappelijk ('behavioural') perspectief.
  • sociale relaties typeren in termen van 'gift-giving' en 'exchange' en benoemen welke normatieve beginselen van wederkerigheid hierin besloten liggen.
  • je positioneren in actuele en wetenschappelijke debatten over schuld en reflecteren op de institutionele, collectieve en interpersoonlijke aspecten ervan.
  • identificeren welke relaties er bestaan tussen diverse vormen van verschuldiging en ongelijkheid
  • beleidsmaatregelen ter voorkoming van (verdere) verschuldiging categoriseren en de potentiële effectiviteit ervan in context evalueren.
Inhoud
In de cursus worden drie actuele en samenhangende thema's rondom schulden uitgewerkt, waarbinnen specifieke onderwerpen vanuit zowel de economische antropologie als vanuit een gedragswetenschappelijk (behavioural development economics) perspectief belicht worden: 

1. institutionele schuld waarin relaties tussen maatschappelijke groepen en financiële instellingen centraal staan, alsmede de vraag hoe problematische schuld het financiële gedrag van actoren beïnvloedt. Sub-thema's:
  • Antropologie van schuld: Morele economie van ongelijke uitwisseling (o.a. David Graeber)
  • Lagere klassen in schuld: Verleiding of signalering?
  • Lagere klassen in schuld: Laaggeletterdheid of  persoonlijkheid?
  • Lagere klassen in schuld: Psychologisch welbevinden & mentale gezondheid
  • Middenklasse in schuld: Creditcard consumptie
2. Collectieve vormen van uitwisseling en ongelijke verdeling in verband met (politieke) machtsvorming, met daarin speciale aandacht voor belastingen en het financiële kapitalisme. Sub-thema's:
  • Middenklasse in schuld: Schuld en sociaal contract
  • Schuld in transfer regimes: Fiscale regulering & economisch burgerschap
  • Schuld in belastingen: Belastingdiscipline & ‘nudging’
  • Schuld in transfer regimes: Financieel kapitalisme en geld als schuld
  • Schuld in belastingen: Negatieve belastingen (cash transfer programma's: CCTs, UCTs & universeel basisinkomen)
3. Interpersoonlijke schuld ofwel arrangementen van zorg en informele sociale zekerheid (in relatie tot verschuldiging in familieverband, maar ook als onderdeel van een wereldwijde zorgketen), waarin de samenhang van verschillende vormen van uitwisselingen geproblematiseerd worden. Sub-thema's:
  • Verwantschap en de markt voor zorg: ‘Care & kin’ /Transnationale zorgarrangementen
  • Equality of opportunity: early childhood development (ECD) & erfenissen
De antropologische en gedragswetenschappelijke inzichten uit de colleges worden geïntegreerd toegepast in een groepsopdracht, die middels werkcolleges begeleid wordt. Startpunt van de opdracht is de maatschappelijke aandacht voor het onderwerp van problematische schulden: schulden die niet, of maar moeizaam, terugbetaald worden. Van oudsher gaat het daarbij om gemarginaliseerde, vaak arme groepen in de samenleving, maar verschillende maatschappelijke veranderingen hebben ervoor gezorgd dat de categorie problematische schuldenaars veel diverser is geworden. Het gaat daarbij nu ook om jongeren met mobiele telefonieschulden, of gescheiden tweeverdieners waarvan de koopwoning ‘onder water staat’, en ZZP’ers en 'gig economy' schijnzelfstandigen die niet langer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. De economische recessie ten gevolge van COVID-19 leidt waarschijnlijk tot een nieuwe golf aan schuldenaars die hierop niet of nauwelijks hebben kunnen anticiperen. Problematische schuldenaars staan echter niet alleen. De overheid voert gericht beleid op het oplossen van dit probleem, en op lokaal niveau zijn er de instanties voor schuldhulpverlening waar mensen met problematische schulden kunnen aankloppen. Maar er is nog veel meer: inmiddels is er sprake van een heuse schuldenindustrie waarin zowel overheden, vrijwilligersorganisaties en marktpartijen naast, maar vooral ook vaak door, elkaar bestaan. Problematische schuldenaars hebben daarom al gauw te maken met allerlei verschillende instanties, denk aan deurwaarders, bewindvoerders, commerciële schuldenburo’s, allerlei adviseurs etc. Samen vormen deze instanties een complexe keten van schuldhulpverlening, die we in de opdracht nader onder de loep nemen. 
 
 
Niveau
B2
Voorkennis
Geïnteresseerde bijvakkers kunnen zich melden bij de cursuscoördinator om te beoordelen of cursus op basis van bestaande voorkennis gevolgd kan worden. Voor studenten die een economische, sociale, of psychologische richting volgen en het eerste jaar behaald hebben, is de aansluiting in beginsel toereikend.   
Toetsinformatie
Het tentamen betreft in principe een regulier schriftelijk tentamen (deels MC, deels open vragen), dat op de campus wordt afgenomen, hetzij op papier hetzij via Cirrus. Indien fysieke restricties van kracht zijn, kan uitgeweken worden naar een take-home tentamen.      
Bijzonderheden
Deze cursus sluit aan bij de SDG 1; SDG 3; SDG 8; SDG 10.
Voorkennis
B1 themacursussen Markten in ontwikkeling (SOW-CAOSB1040) en Politiek van verwantschap (SOW-CAOSB1050) en B1 theoriecursus Culturele diversiteit & ongelijkheid (SOW-CAOSB1070).

Verplicht materiaal
Boek
- Morduch, J., & Schneider, R. (2017). The Financial Diaries: How American Families Cope in a World of Uncertainty. Princeton University Press. [Dit boek dient aangeschaft te worden; er is een hardcover editie verschenen in 2017 en een paperback editie in 2019; beide edities kunnen gebruikt worden].
Artikelen
Wordt nader bekend gemaakt. Selectie van wetenschappelijke artikelen en boekhoofdstukken; beschikbaar via digitale leeromgeving voor aanvang van cursus.

Werkvormen
Hoorcollege

Opmerking
Antropologisch en gedragswetenschappelijk perspectief op thematiek worden parallel gedoceerd.

Sustainability certificate

Werkgroep
AanwezigheidsplichtJa

Opmerking
De werkgroep (2 uur) per week is verplicht. Hierin staat de opdracht over schuldhulpverlening centraal.

Toetsen
Tentamen
Weging3
ToetsvormDigitale toets met CIRRUS
GelegenhedenBlok PER3, Blok PER4

Werkstuk
Weging2
ToetsvormWerkstuk
GelegenhedenBlok PER3, Blok PER4