SOW-PWB1290
Inleiding orthopedagogiek
Cursus informatieRooster
CursusSOW-PWB1290
Studiepunten (ECTS)4
CategorieB1 (Eerste jaar bachelor)
VoertaalNederlands
Aangeboden doorRadboud Universiteit; Faculteit der Sociale Wetenschappen; Pedagogische Wetenschappen;
Docenten
Docent
prof. dr. R.H.J. Scholte
Overige cursussen docent
Contactpersoon van de cursus
prof. dr. M.P.J. Vervloed
Overige cursussen docent
Coördinator
prof. dr. M.P.J. Vervloed
Overige cursussen docent
Examinator
prof. dr. M.P.J. Vervloed
Overige cursussen docent
Collegejaar2021
Periode
PER3  (31-01-2022 t/m 08-04-2022)
Aanvangsblok
PER3
Onderwijsvorm
voltijd
Opmerking-
Inschrijven via OSIRISNee
Inschrijven voor bijvakkersJa
VoorinschrijvingNee
WachtlijstNee
Plaatsingsprocedure-
Cursusdoelen
Aan het einde van de cursus is de student in staat om:
  1. de kenmerken te benoemen van orthopedagogische theorieën en modellen met betrekking tot jeugdzorg, gehandicaptenzorg en speciaal onderwijs (1, 2)
  2. de kenmerken te benoemen van orthopedagogische werkwijzen in diagnostiek en behandeling met betrekking tot orthopedagogische wetenschapsbeoefening, jeugdzorg, gehandicaptenzorg en speciaal onderwijs (2)
  3. de verschillen te benoemen tussen een orthopedagogische, psychologische en psychiatrische benadering van problemen bij kinderen en jeugdigen (2)
  4. de elementen te benoemen waaruit ‘evidence based’ werken in de orthopedagogiek bestaat met betrekking tot jeugdzorg, gehandicaptenzorg en speciaal onderwijs (2, 4)
  5. de hoofdpunten te benoemen van zes orthopedagogische probleemvelden/doelgroepen met betrekking tot symptomen, etiologie, pathogenese, prevalentie, comorbiditeit en behandeling (1, 2)
  6. een actueel orthopedagogisch onderwerp te analyseren aan de hand van orthopedagogische theorieën en modellen (2, 5)
Inhoud
Deze cursus wil studenten inzicht geven in de historie en werkwijzen van de orthopedagogiek. Omdat voor studenten deze cursus een eerste kennismaking is met orthopedagogische werkvelden en met kinderen en jeugdigen die een atypische ontwikkeling doormaken wordt nagestreefd een realistisch referentiekader te creëren dat aansluit bij de huidige klinische praktijk.
In deze cursus leert de student wat orthopedagogiek is en hoe dit wetenschapsgebied zich verhoudt tot de pedagogiek. De orthopedagogiek wordt vanuit vier invalshoeken bekeken: de geschiedenis van de orthopedagogiek, orthopedagogische werkwijzen, orthopedagogische werkvelden en orthopedagogische probleemvelden of doelgroepen. De historische context komt kort aan bod omdat dit meer uitgebreid wordt behandeld in het vak wijsgerige en historische context. De orthopedagogiek heeft een aantal werkwijzen opgeleverd die haar onderscheidt van verwante disciplines als de ontwikkelings- en klinische psychologie en de psychiatrie. Te denken valt aan het handelingsgericht zijn, de systeem en gezinsbenadering en de regulatieve cycli in diagnostiek en behandeling. In deze cursus wordt verder stilgestaan bij de wijze waarop binnen de orthopedagogiek vorm wordt gegeven aan het ‘scientist practitioner’ model. Er wordt een korte schets gegeven van werkvelden waarin orthopedagogen werkzaam kunnen zijn. Traditioneel zijn dit werkvelden binnen de jeugdzorg, de gehandicaptenzorg en het speciaal onderwijs. Ten slotte worden een aantal doelgroepen en probleemvelden binnen deze werkvelden behandeld: kinderen die mishandeld of verwaarloosd worden, multi-probleemgezinnen, kinderen met complexe pathologie, kinderen en jongeren met delinquent gedrag, vluchtelingkinderen, kinderen met een autisme spectrum stoornis, kinderen met zintuiglijke beperkingen, kinderen met leerproblemen en speciaal (cluster)onderwijs. Naast een algemene inleiding in de orthopedagogiek biedt dit vak ook een voorbereiding op de tweedejaarsvakken ontwikkelingsproblemen, leerproblemen en gedragsproblemen. In deze vakken komen andere doelgroepen (o.a. kinderen met verstandelijke en lichamelijke beperkingen, dyslexie, dyscalculie en kinderen met emotionele en gedragsproblemen) en probleemvelden (o.a regulier onderwijs, geestelijke gezondheidszorg en psychiatrie) aan bod. Om geen overlap te creeëren worden deze doelgroepen niet in de cursus inleiding orthopedagogiek behandeld. Studenten die geïnteresseerd zijn in deze doelgroepen worrdt aangeraden de betreffende hoofdstukken in het boek van Groetens et al te lezen.
Niveau
Het betreft een inleidende cursus. Er is gekozen voor het behandelen van een veelheid aan onderwerpen. De cursus start met orthopedagogische theoreën en modellen die de basis vormen van de orthopedagogiek. Deze theorieën en modellen liggen ook ten grondslag aan de huidige werkwijze binnen de orthopedagogiek. Vanwege de relevantie en de aansluiting met de huidige proaktijk is daarom gekozen voor het standaard werk op dit gebied, het boek van Ruijssnaars et al.

De student dient zelf in staat te zijn de hoofdlijnen uit de litertuur te destilleren. Dit is een academische vaardigheid die de student zich eigen dient te maken. Vragen aan de docenten of zij de hoofdlijnen of kernpunten willen benoemen zullen dan ook niet beantwoord worden.

De colleges zijn voor een groot deel een aanvulling op de literatuur, slechts voor een klein deel is het uitleg van de literatuur. Collegestof en literatuur zijn even belangrijk. De zaken besproeken tijdens de colleges kunnen dus ook niet als meer belangrijk worden gezien, noch geven ze een indicatie waarover de toets zal gaan.

Het abstractienveau van de cursus ligt niet hoog, wel moet er veel gelezen worden. Begin daarom op tijd met het lezen van de literatuur en volg alle colleges. In de study guide zal aangegeven worden welke literatuur bij welk collge hoort zodat de student kan meelezen.
Voorkennis
Voorkennis is niet vereist. Studenten met een verwante HBO-vooropleiding zullen veel wat behandeld wordt in deze cursus herkennen. Vrijstelling voor deze cursus wordt echter niet gegeven omdat deze cursus er voor zorgt dat alle studenten orthopedagogiek een vergelijkbare basis verkrijgen. 
Toetsinformatie
Digitale toetsing. Gesloten boek tentamen met meerkeuze vragen, (meervoudige) lijstvragen, volgorde vragen en matchingsvragen. Voor aard en vorm van vragen wordt verwezen naar de study guide en Brightspace. Toetsing vindt plaats in Cirrus. Twee vormen van oefenvragen komen beschikbaar. 1) Oefenvragen om een indruk te geven hoe de innhoud van de cursus wordt getoetst. Hiervoor wordt een oefentoets in Brightspace gemaakt. 2) oefenvragen met de verschillende vraagvormen uit Cirrus. Deze toetsvragen gaan niet over de inhoud van de cursus maar over de mogelijke vorm van de toetsvragen.
Indien de toets online in Cirrus wordt afgenomen dan is het een openboek-tentamen en worden er tijdslimiten per vraag ingesteld. Wordt de toets op de campus afgenomen  dan is het een geslotenboek-tentamen en dan geldt alleen een maximale tijdsduur voor het hele tentamen.
De vragen worden geordend volgens de onderwerpen die tijdens de 12 bijeenkomsten behandeld zijn. Over alle onderwerpen worden vragen gesteld, zowel over de collegestof/powerpoints, de literatuur en de in Brightspace geplaatste video's. Er wordt gestreefd naar een gelijke verdeling van vragen over de colleges en de literatuur.
Bijzonderheden
Gezien de huidige situatie omtrent COVID-19 is alle informatie uit deze cursusbeschrijving nadrukkelijk onder voorbehoud. Toekomstige ontwikkelingen op het gebied van COVID-19 zouden ertoe kunnen leiden dat dat bepaalde passages niet langer overeenkomen met de beschrijvingen die bij de start van het studiejaar zijn gemaakt. Aan de cursusbeschrijvingen kunnen dan ook geen rechten worden ontleend.

Van deze cursus komen weblectures zo snel mogelijk na afloop van elk college beschikbaar.

 
Verplicht materiaal
Boek
Grietens, H., Vanderfaeillie & Maes, B. (2019). Handboek jeugdhulpverlening, een orthopedagogisch perspectief op kinderen en jongeren met problemen. Deel 1. Leuven/Den Haag: Acco. ISBN 978 94 637 9719 1
Boek
Ruijssenaars, A.J.J.M., van den Bergh, P.M., & van Drenth, J.M.L. (2012/2013) Orthopedagogiek, Ontwikkelingen, theorieën en modellen Apeldoorn: Garant. zesde druk 2012 of zevende ongewijzigde druk 2013. ISBN 978-90-441-2895-6

Werkvormen
Hoorcollege

Toetsen
Tentamen
Weging1
ToetsvormDigitale toets met CIRRUS
GelegenhedenBlok HERT, Blok PER3, Blok PER4