Locatie: Villa Jongerius, Utrecht (Kanaalweg 64, inrit: M.A. Tellegenlaan, 3527 KX Utrecht)
Deze stakeholdersbijeenkomst maakt deel uit van een jaarlijks initiatief van de onderzoeksgroep Conflictoplossende Instituties, waarbinnen onderzoekers van de Universiteit Leiden, de Universiteit Utrecht en de Radboud Universiteit Nijmegen samen onderzoek doen naar het conflictoplossend en conflictvoorkomend vermogen van instituties.
Anno 2023 staat Nederland voor tal van maatschappelijke uitdagingen. Voorbeelden van problemen die vrijwel dagelijks in de kranten te vinden zijn betreffen kwesties rondom milieu, klimaat, migratie, racisme, en jeugdzorg, om er slechts een paar te noemen. De politiek lijkt niet goed in staat de maatschappelijke conflicten die uit deze problemen voortvloeien het hoofd te bieden, met als gevolg dat zij steeds vaker voor de rechter belanden en er dus een beroep op de rechtspraak wordt gedaan voor het oplossen ervan. Deze ontwikkelingen roepen belangrijke vragen op. Hoe komt het dat het de politiek niet lukt een uitweg uit deze maatschappelijke conflicten te vinden? En wat zijn de gevolgen daarvan voor het vertrouwen in de politiek? Recente cijfers over het vertrouwen van Nederlanders in publieke instituties maken deze vragen des te prangender. Het vertrouwen in met name de politiek is laag, en politici worden niet gezien als oplossing maar juist als deel van het probleem.
Ook het feit dat dit soort zaken bij de rechter terechtkomen is niet onproblematisch. Rechters moeten uitspraak doen over zaken die aan hen worden voorgelegd, maar wat betekent het voor hun legitimiteit wanneer rechters zich noodgedwongen mengen in politiek gevoelige kwesties die nog volop onderwerp zijn van maatschappelijk debat? Komt dit de rechterlijke legitimiteit ten goede omdat zij wel (deel)oplossingen bieden voor maatschappelijke conflicten? Of doet dit juist afbreuk aan hun legitimiteit nu zij geen mandaat van de kiezer hebben en het niet goed strookt met de neutrale positie van de rechtspraak in het staatsbestel? Actuele discussies laten zien dat hier verschillend over wordt gedacht. Er zijn zorgen over de situatie waarin maatschappelijke discussies in de rechtszaal gevoerd worden, maar tegelijkertijd is het van belang dat de rechtspraak tegenwicht en rechtsbescherming biedt wanneer knellende wetgeving oneerlijk uitpakt. Ook over de mate waarin belangenorganisaties in staat moeten worden gesteld dergelijke rechtszaken aan te spannen bestaat maatschappelijk debat.
Tijdens deze stakeholdersbijeenkomst wordt vanuit verschillende invalshoeken – politiek, rechtspraak, en advocatuur – op deze problemen en vragen gereflecteerd. Het centrale doel van deze bijeenkomst is uitwisseling tussen praktijk en onderzoek. Ervaart men in de praktijk een legitimiteitsprobleem? Welke vragen rondom deze thematiek leven in de praktijk waarop antwoorden vanuit de wetenschap nodig zijn? Hoe kan bestaand wetenschappelijk onderzoek hiernaar de praktijk voeden – en vice versa?
Programma
14.00 Inloop
14.15 Opening door Miranda Boone (namens trekkers Conflictoplossende Instituties)
14.25 Perspectief vanuit de Rechtspraak door Henk Naves (voorzitter Raad voor de rechtspraak)
14.55 Perspectief vanuit de politiek door Joost Sneller (lid Tweede Kamer, D66)
15.25 Pauze
15.45 Lightning talks door promovendi Conflictoplossende Instituties (Eva Grosfeld, Marlou Overheul en Amarins Jansma, Universiteit Leiden/Utrecht; Wendy Yan, Universiteit Utrecht; Laura Davies, Radboud Universiteit)
16.10 Perspectief vanuit de advocatuur door Jelle Klaas (litigation director NJCM en advocaat bij PILP)
16.40 Overkoepelende discussie en afronding
17.00 Borrel
