Masculiniteit als vanzelfsprekendheid

vrijdag 23 juni 2023, 12:30
Vrouwelijke militairen en hegemoniale masculiniteit in de Nederlandse krijgsmacht
Promovendus
J. Bosch
Promotor(s)
prof. dr. D.E.M. Verweij
Copromotor(s)
dr. R. Moelker
Locatie
Aula

Tegenwoordig zijn in alle geledingen van de Nederlandse militaire organisatie vrouwelijke militairen actief: zij bekleden generaalsposities, leiden operationele missies, treden toe tot eenheden die tot voor kort voor vrouwen gesloten waren en worden opgeleid voor gevechtsfuncties. Tegenover deze positieve ontwikkeling zijn er factoren die de rol en positie van vrouwelijke militairen bemoeilijken, zoals stagnerende integratie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. De masculiene oriëntatie van de militaire organisatie wordt regelmatig genoemd als mogelijke verklaring hiervoor. Echter, in hoeverre er in de Nederlandse krijgsmacht sprake is van een dergelijke oriëntatie en wat daarvan de consequenties zijn voor vrouwelijke militairen, is nauwelijks onderzocht.

In dit onderzoek is op basis van literatuurstudie een model ontwikkeld dat de machtswerking en de (vaak onzichtbare) impact van masculiniteit op het gedrag van mensen en op de genderverhoudingen in de organisatie illustreert. Voor de militaire context is het ontwikkelde model in verband gebracht met de warrior: de militaire professional die gelegitimeerd is (gewapend) geweld te gebruiken. Op basis van interviews met vrouwelijke militairen is nagegaan, hoe masculiniteit zich manifesteert in hun ervaringen tijdens opleiding en gedurende uiteenlopende missies. De machtswerking van masculiniteit toont zich daarbij in identiteitsvorming, bindingsprocessen, disciplinering van het lichaam en seksualiteit. Aanbevelingen richten zich onder meer op de bewustwording van overdrachtsmechanismen van masculiniteit binnen de defensieorganisatie.

Jolanda Bosch rondde in 1989 haar doctoraalstudie psychologie af aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) met als specialisaties persoonlijkheidspsychologie en arbeids- en organisatiepsychologie. De eerste vier jaren van haar loopbaan was zij verbonden aan de Universiteit van Amsterdam (UVA) als wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep Arbeids- en Organisatiepsychologie. Sinds 1993 is zij werkzaam bij de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) te Breda, in eerste instantie als docent psychologie en sinds 2014 als universitair docent militaire ethiek bij de vakgroep Militaire Bedrijfswetenschappen (MBW). Binnen deze functie verricht zij taken en activiteiten op het gebied van onderwijs, onderzoek, training, begeleiding en advies. Voornaamste aandachtsgebieden zijn: gender, macht, groepsdynamiek en morele professionaliteit in (gewelds)organisaties.