Een 5-jarige kan uit volle borst gaan schreeuwen wanneer zijn ouders geen tweede glas frisdrank voor hem willen bestellen. Een 9-jarige kan meedoen wanneer een van de kinderen in de buurt gepest wordt. En een 3-jarige kan, in zeldzame gevallen, haar favoriete speelgoed met haar kleine broertje delen. Kinderen handelen op moreel significante manieren. Maar wanneer en waarom kunnen we ze ook als autonome en verantwoordelijke actoren beschouwen? En hoe verschilt dit van volwassenen?
De morele autonomie en verantwoordelijkheid van pre-adolescente kinderen is lang onderschat en verdient een heroverweging. Het is echter nog zeer onduidelijk hoe dit moet gebeuren. Ter illustratie: sommige liberale staten hebben er geen probleem mee om 7-jarigen in de gevangenis te stoppen, terwijl andere iemand voor hun 18e verjaardag nooit zouden opsluiten.
Dit project verbindt empirisch onderzoek naar sociaal en moreel gedrag in de kindertijd met ethische theorieën over autonomie en verantwoordelijkheid. Het beoogt daarmee beter op begrip te brengen hoe we jonge kinderen als ethische actoren moeten zien en respecteren, en bespreekt ook wat dit betekent voor de manier waarop we ze behandelen.
In deze lezing zal Daphne op twee manieren een vergelijking tussen de twee disciplines trekken. Eerst zal ze vragen hoe filosofische theorieën over keuzevrijheid en verantwoordelijkheid toegepast kunnen worden op empirische data uit studies naar morele ontwikkeling en pro-sociaal gedrag. Ten tweede zal ze deze data gebruiken om te kijken waar en hoe filosofische theorieën tekort schieten en verder uitgebreid moeten worden.
Over de auteur
Daphne Brandenburg is universitair docent in de Morele Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze promoveerde in 2019 bij Jeanette Kennett, Marc Slors en Jan Bransen.
Haar werk analyseert kritisch hoe onderzoek in de psychologie en cognitieve wetenschappen verband houdt met ethische vraagstukken over autonomie, authenticiteit, en verantwoordelijkheid. Ondermijnen impliciete vooroordelen onze autonomie? Hoe kunnen we iemand verantwoordelijk houden zonden verwijten te maken, en wanneer zouden we dat moeten doen? Ondermijnt een gebrek aan empathie morele vermogens? En wat betekenen de antwoorden op deze vragen voor de maatschappij, het strafrecht en therapie? Dit zijn centrale vragen die ze in haar werk beantwoordt. Ze heeft ook interesse in de ethiek van humor en in de filosofie van emoties.
Daphne is aangesloten bij CAVE (Macquarie University research Centre for Agency, Values, and Ethics) en redacteur van de openbare filosofieblog Bij Nader Inzien.
Momenteel ontwikkelt ze een theorie over de ethische vermogens van kinderen en initieert ze in samenwerking met Sparklab een public engagement project genaamd 'Filosofie met kinderen, voor volwassenen'.
