Hoe staat de rechtsstaat er in Nederland voor na een half jaar kabinet-Schoof? Zijn waarschuwingen dat de fundamenten van de rechtsstaat worden aangetast bewaarheid? En wat kunnen we leren van de rechtsstatelijke achteruitgang in Polen en Hongarije?
Om antwoorden te vinden op deze vragen organiseert het Onderzoekcentrum voor Staat en Recht (SteR) een lezing en debat, speciaal voor de Stichting Rechtenalumni Nijmegen (SRN). Deze bijeenkomst is vrij toegankelijk voor alle (toekomstige) alumni van de rechtenfaculteit, waaronder ook huidige studenten.
Nog voordat kabinet-Schoof van start ging, waarschuwden experts en instituties voor de risico’s van geplande maatregelen. Om deze zorgen te adresseren, spraken de coalitiepartijen een basislijn voor de rechtsstaat af. Daarmee was de kou echter niet uit de lucht. Uit een toets van het regeerprogramma bleek dat negen onderdelen van het programma in strijd zijn met de beginselen van rechtstaat en dat 28 onderdelen risico’s vormen.
De rechtsstaat onder druk
(Staats)rechtsgeleerden waren bovenal kritisch op het gebruik van het staatsnoodrecht om een asielcrisis uit te roepen. Vlak voor kerst uitten de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, de Raad voor de Rechtspraak en de Nederlandse Orde van Advocaten hun zorgen over de zowel de snelheid alsmede de inhoud van wetgevingsvoorstellen van minister Faber om deze vermeende asielcrisis te lijf te gaan. Een ander probleem is het gebrek aan de waarborgen voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ten opzichte van de politiek. Volkskrant-columnist Kustaw Bessems stelde zelfs dat onze rechtspraak "de bewapening van een naaktslak" heeft. Steeds vaker klinkt het geluid dat we ‘zó’ Polen en Hongarije achterna kunnen gaan. Verschillende rechtbankpresidenten luidden eveneens de noodklok.
Tijd voor reflectie
Tijdens deze middag maken wij de balans op. Is er inderdaad reden tot grote zorgen? Staan we er -op papier- slechter voor dan Polen en Hongarije? In hoeverre zijn de lessen uit Oost-Europa überhaupt interessant?
Mis deze kans niet om samen met experts en vakgenoten in debat te gaan over een van de meest urgente kwesties van onze tijd.
Programma
De middag start met een lezing van SteR-wisselleerstoelhouder prof. dr. Petra Bárd. Zij schetst hoe de rechtsstaat in haar geboorteland Hongarije en andere EU-lidstaten de afgelopen jaren is afgebroken. Vanuit deze voorbeelden trekt zij lessen over hoe we de democratische rechtsstaat weerbaar kunnen maken.
Na de lezing volgt een interactief debat met experts van het Onderzoekcentrum voor Staat en Recht (SteR). Zij benaderen de bovenstaande vragen vanuit hun eigen vakgebied:
- Dr. Karen Geertsema (universitair docent migratierecht)
- Dr. Toni van Gennip (universitair docent staatsrecht)
- Mr. Chiel Kuypers (promovendus rechtsfilosofie)
- Prof. dr. Ronald Tinnevelt (hoogleraar rechtsfilosofie)
Het debat wordt geleid door Mr. Anna Oldeman (promovendus staatsrecht) en Prof. dr. Jasper Krommendijk (hoogleraar Rechten van de Mens en directeur van SteR).
De lezing van prof. dr. Petra Bárd is in het Engels. Het paneldebat en de vragen vanuit het publiek zijn in het Nederlands.
