Nederland heeft een voedingsprobleem. De helft van alle volwassenen in Nederland heeft matig of ernstig overgewicht. 75-80% van de Nederlanders eet onvoldoende groente en fruit en bijna de helft eet niet genoeg volkoren producten. De oplossing lijkt simpel: gezonder eten. Het probleem is echter dat de verleiding tot ongezond eten in de fysieke en online omgeving overvloedig aanwezig is: in fastfoodzaken, bij bestelservices, maar ook in de klassieke supermarkten, waar zo’n 80% van het aanbod ongezond is. Door slimme marketing en reclame worden we bovendien verleid om vooral te zwichten voor gemakkelijk, maar vaak ongezond eten. Zelfs mensen die gemotiveerd zijn een gezondere voedingspatroon te kiezen, krijgen dat nauwelijks voor elkaar. Een probleem dat vooral speelt in achterstandswijken en zo de bestaande maatschappelijke ongelijkheid verder vergroot.
Opdrachtgever
Vanuit de overheid zet het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Cultuur (VWS) zich ervoor in om een voedselomgeving te creëren waarin de gezonde keuze voor de hand ligt, door betere beschikbaarheid van gezonde voeding en het terugdringen van het aanbod van en reclame voor ongezonde voeding.
Opdracht
In dit project impact brengen jullie in kaart wat het ministerie van VWS zou kunnen doen om een gezondere voedselomgeving te creëren. Het ministerie heeft verschillende knoppen waaraan het kan draaien. Wat betreft het voedingsaanbod van supermarkten is het voor het ministerie belangrijk om te weten wat de drijvende krachten zijn die bepalen wat er in de schappen ligt, en welke rol de overheid daarin zou kunnen spelen.
Reclame en misleiding vormen een ander belangrijk aspect van de problematiek. VWS werkt momenteel aan een wetsvoorstel om marketing voor ongezond voedsel gericht op kinderen te beperken. Een te beantwoorden vraag zou kunnen zijn hoe vaak mensen (of een specifieke groep) in de fysieke omgeving en online door verschillende belanghebbenden verleid worden door eten. Hoe kunnen we consumenten meer bewust maken van die verleiding? En wat kan specifiek de overheid daar aan doen? Zijn influencers bijvoorbeeld naast een probleem, misschien niet ook een deel van de oplossing?
Bij dit alles speelt op de achtergrond de spanning tussen verplichtingen en beperkingen waar de overheid rekening mee moet houden. Wat zijn de wettelijke kaders vanuit het perspectief van consumentenbescherming? Werken vrijwillige maatregelen beter dan dwang? Welke spanningen zitten er tussen een nationale (vrijwillige) aanpak voor productverbetering (minder zout, suiker en verzadigd vet in levensmiddelen) en de Europese regels rondom de vrije interne markt? Hoe zou bijvoorbeeld de noodzakelijkheid en evenredigheid van nationale wetgeving onderbouwd kunnen worden in de Europese context?
Kortom, het is een probleem dat vraagt om benaderingen vanuit onder andere gezondheidskundig, (gedrags)psychologisch, sociologisch, bestuurskundig en juridisch perspectief.
Kick-off weekend
Het kick-offweekend van dit project vindt plaats op vrijdag 11 en zaterdag 12 oktober 2024. Het kick-offweekend is een verplicht onderdeel van Project impact.
Wekelijkse bijeenkomsten
Na de kick-off vinden er wekelijkse bijeenkomsten vinden plaats op donderdagavond van 18.30 tot 20.30 tenzij de groep samen met de begeleiders tot een alternatief komt. De begeleiders zijn eens in de drie weken aanwezig.
Studiereis
Een studiereis van drie of vier dagen is onderdeel van project impact. De data en locatie worden door de groep en begeleiders bepaald.
Begeleider
Esther-Mirjam Sent, hoogleraar Economische theorie en Economisch beleid.