In deze dissertatie wordt het spoor van het burgerlijk huwelijk van zijn geboorte tot in onze tijd gevolgd – in Nederland en Frankrijk. Welke invloed hebben de waarden vrijheid en gelijkheid en de processen secularisering en individualisering gehad op zijn juridische inhoud en maatschappelijke plaats?
In het eerste deel (van grofweg 1800 tot 1960) wordt de rechtsvorm ‘uitgevonden’ én blijft ze het vanzelfsprekende kader voor seksualiteit en voortplanting. De waarden gelijkheid en vrijheid, die een hoofdrol spelen in de revoluties vanaf eind achttiende eeuw, komen met betrekking tot de sferen huwelijk en gezin dan niet tot volle wasdom.
Het tweede deel schetst hoe het recht maar evenzeer de plaats van het burgerlijk huwelijk een fundamentele en blijvende gedaanteverandering ondergaan. Via omwentelingen vanaf de jaren 1960 breken genoemde waarden maatschappelijk door en wordt het huwelijk zijn monopolie op seksuele relaties en voortplanting ontnomen. Deze ontwikkelingen leiden tot twee belangrijke wetswijzigingen: het juridisch-terminologische onderscheid tussen wettige en onwettige afstamming wordt geschrapt, en in steeds meer landen (waaronder Frankrijk) wordt doorgevoerd waar Nederland in 2000-2001 het eerst mee is: ‘Een huwelijk kan worden aangegaan door twee personen van verschillend of van gelijk geslacht.’ (art. 1:30 BW). Deze wettelijke ‘herdefinitie’ maakt een sluimerende transformatie expliciet.
Pol van de Wiel deed in 2004 eindexamen aan het Stedelijk Gymnasium Nijmegen. Hij studeerde rechtsgeleerdheid (BA, 2011) en filosofie aan de Universiteit Leiden, geschiedenis en politieke wetenschappen aan het Institut d’études politiques de Paris en politieke theorie aan de École des hautes études en sciences sociales in Parijs (MA, 2013; vermelding ‘très bien’). Van 2016 tot 2021 was hij als promovendus verbonden aan de vaksectie Rechtsfilosofie van de juridische faculteit van de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds 2021 is hij als Docent verbonden aan de juridische faculteit van de Universiteit Maastricht.