Loesje Den Haag politiek
Loesje Den Haag politiek

1986: Loesje doet mee aan de verkiezingen

In de blogreeks 'Wandelingen door de Handelingen' berichten onderzoekers van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG) over hun onderzoek naar de jaren tachtig. Deze keer schrijft Naomi Woltring over de opmerkelijke verkiezingsdeelname van posterorganisatie Loesje in 1986.

Net als bij de Tweede Kamerverkiezingen van deze week viel er ook midden jaren tachtig heel wat te kiezen. Op 21 mei 1986 vonden de Tweede Kamerverkiezingen plaats en er deden maar liefst 27 partijen aan mee. Ze haalden lang niet allemaal genoeg stemmen voor een zetel. Zo visten onder anderen de Partij voor de Ambtenaren & Trendvolgers, God met Ons en de Partij Geluk voor Iedereen achter het net. Veel van deze groeperingen raakten snel in de vergetelheid. Dat gold niet voor het Arnhemse postercollectief Loesje, dat in 1986 ook een gooi deed naar een plaats in de Kamer. 

Najaar 1983 werd postercollectief Loesje door Arnhemse activisten opgericht, op 24 november kondigden zij Loesjes geboorte aan. Het collectief stond met een half been in de kraakbeweging, maar in tegenspraak met het destijds radicaliserende deel van de kraakbeweging wilden de activisten van Loesje het over een positieve boeg te gooien. Met schrijftechnieken gebaseerd op agitatiepropaganda (agitprop) zoals omkering, associatie en overdrijving en ideologisch geïnspireerd door onder meer Provo en de Kabouterbeweging probeerden zij de bestaande orde te bevragen, antikapitalistische zaadjes te planten en mensen aan het denken te zetten.

Na ruim twee jaar posters schrijven en plakken besloten de Loesje-activisten mee te doen aan de Tweede Kamerverkiezingen van mei 1986, om Loesje zo landelijk op de kaart te zetten. Ruud Lubbers mocht dan zakelijk ‘zijn karwei’ af willen maken, Loesje opende haar verkiezingsprogramma met de vraag ‘Heb jij je buikvlinders al gedresseerd? Ik niet’. 

Loesje vond het ‘tijd voor een frisse wind door Nederland’. Want, zo was te lezen in het partijprogramma: ‘Ga met een video in de winkelstraat staan. Bestel wat bandjes van de verkiezingen vier jaar terug. Druk op wat knopjes en zie… De mensen zullen niet eens doorhebben dat het om de oude verkiezingen gaat. De koppen zijn hetzelfde, de onderwerpen, het zuchten en het steunen. De praatjes en de oplossingen. Nou ja, oplossingen. Tijd voor een frisse wind door Nederland? Jazeker. Oude ideeën kruipen uit alle hoeken en gaten weer naar boven. Het gezin als hoeksteen van de samenleving. Als je braaf bent komt de beloning wel van boven. Laat alles maar aan het bedrijfsleven over dan zal het “wel regt komme”. Hallo, gaan we er eens wat aan doen ja!’  

Wat Loesje er aan ging doen? ‘Onbekommert’ streven naar het ideale. Met olifanten (echte, wel twee) in een porseleinkast (een figuurlijke – een kop en schotel van papier-maché) op het Binnenhof. Op 6 mei 1986 wandelde Loesje-lijsttrekker Niels van de Griend met twee olifanten het plein tussen de twee Kamers op. De berijders van de olifanten voerden met grote kartonnen borden een absurdistisch toneelstuk op.

Fant: Is dit nu streven naar het ideale?
Olie: Ik vind het maar weer onbekommert.
Fant: Onbekommert?
Olie: Onbekommert.
Fant: Wat is het ideale?
Olie: Als ik het wist zou ik ernaar streven.
Fant: Is het niet, als je er even naar streeft dan zou je het weten?
Olie: De kip of het ei?
Fant: In een goede soep zitten ze allebei.

(Geciteerd in: Van der Bij, p. 102)

Ook Loesjes verkiezingsspotje was tamelijk absurdistisch en associatief. Een echt politiek programma was er niet in te ontdekken. 

En dat gold eveneens voor haar verkiezingslied:

Banaan, banaan, vooruit ertegenaan,
Want de mensen staan te dringen als je loopt te zingen
Hoi, de lente staat op springen dus meteen beginnen, 
Aardbei, aardbei, Loesje dat ben, Loesje dat ben, 
Loesje dat ben JIJ.

(Geciteerd in: Van der Bij, p. 101)

Over media-aandacht had Loesje niet te klagen, maar met 12.882 stemmen haalde ze de kiesdrempel niet

Als publiciteitsstunt had de verkiezingsdeelname wel gewerkt. Loesje genoot landelijke bekendheid en startte zelfs een internationale carrière. Ze bleef ook de Nederlandse politiek becommentariëren. Zo schreef het broertje van Loesje in 1987 over de bezuinigingen: ‘De regering heb anorexia’ (januari 1987). In 1989 schreef ze weliswaar het verkiezingsprogramma Stem niet op mij, maar deed zelf niet mee aan de verkiezingen. Niet lang na de totstandkoming in van Lubbers-III schreef ze: ‘Lopen Lub en Kok over straat. Zegt Lubbers: “En Wim, maken we al winst?”’ (januari 1990). In 1998 stonden voor de IdeALISTEN/JIJ veel Loesje-activisten op de kieslijst. En in het najaar van 2002 (‘Het was een dag als deze waarop Marco Polo naar China vertrok. Wat zijn jouw plannen voor het nieuwe kabinet?’) bemoeide Loesje zelf zich opnieuw met de verkiezingen.

De ‘nieuwe zakelijkheid’ voerde politiek weliswaar de boventoon, maar de idealen van de jaren zestig en zeventig waren niet verdwenen – ze kregen nieuwe vormen. Op 24 november 2023 viert Loesje haar 40-jarig bestaan.

Bronnen en verder lezen

Contactinformatie

Dit blog is geschreven door Naomi Woltring, onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, in het. kader van het onderzoeksproject over de parlementaire geschiedenis in de jaren tachtig. Ben je benieuwd naar de andere blogs? Hier vind je een overzicht.

Onderzoeksproject Serie Parlementaire Geschiedenis 

Blogreeks Wandelingen door de Handelingen

Gaat over persoon
dr. N.M. Woltring (Naomi)