Op 2 oktober vond de kick-off plaats van het co-creatieproject Montessori-materiaal met sensoren. In het Montessori Kindcentrum De Kleine Prins in Rotterdam kwamen de teamleden bijeen om hun project feestelijk te starten.
AI signaleert het ‘aha-moment’ | co-creatieproject montessorimaterialen met sensoren
In het montessorionderwijs krijgen leerlingen de vrijheid om te kiezen aan welke taken zij werken tijdens de les. Voor leerkrachten is het een uitdaging om het leerproces van begin tot eind te volgen, waardoor zij soms de sleutelmomenten missen. “De kracht is dat je het ‘aha-moment’ signaleert en de volgende stap laat zien. Met AI hopen we deze momenten beter in kaart te brengen.”
‘Helpen het zelf te doen’
Eén van de aanwezigen was Carina Smit, leerkracht sinds 2002 en werkzaam in het montessorionderwijs sinds 2019. “Ik geef les aan groepen 3, 4 en 5 van De Kleine Prins. De essentie van ons type basisonderwijs is dat het kind vrij is om te kiezen aan welke taak ze werken. Ons motto is dan ook ‘help mij het zelf te doen’. In de werkles ben ik anderhalf tot twee uur rondes aan het lopen. Hierbij observeer ik en loop vervolgens weer een ronde om lesjes te geven. De ene keer geef ik een kort lesje en de andere keer heb ik wat meer tijd nodig om 1-op-1 aandacht te geven. De begeleiding loopt zo ronde na ronde door.”
"De Nederlandse montessoriklassen [...] zijn veel groter dan in andere landen. Het is daardoor nog uitdagender om alle leerlingen op hun eigen niveau te kunnen begeleiden.”
Ook projectleider Menno Boontje nam deel aan de bijeenkomst. Hij begon in 1985 bij een producent van montessorimaterialen als logistiek planner en groeide door tot commercieel directeur. Daarna werkte hij als directeur voor Cito Duitsland en inmiddels is hij eigenaar van Montessori Portaal. “Ik werkte veel in het buitenland en zag goed wat er internationaal speelde op het gebied van montessorionderwijs. De Nederlandse montessoriklassen vallen onder het vrij toegankelijk onderwijs en zijn veel groter dan in andere landen. Het is daardoor nog uitdagender om alle leerlingen op hun eigen niveau te kunnen begeleiden.”
Carina vindt de montessoribenadering een geweldige en leuke manier van lesgeven. Tegelijkertijd is het niet mogelijk om alles mee te krijgen. “Soms mis je sleutelmomenten van de ene leerling als je iets uitlegt aan de andere. Een sleutelmoment is een breed begrip. Je ziet het aan kinderen wanneer ze iets door hebben en dat moment wil je gebruiken om ze verder te helpen. Soms zie ik iets op tafel liggen waar de leerlingen aan hebben gewerkt, maar weet ik niet hoe zij tot dat eindproduct zijn gekomen. Dat wil je zoveel mogelijk voorkomen.”
Rekenmaterialen sensoriseren
Tijdens een vraagarticulatiesessie van NOLAI legde Carina de uitdaging uit. Haar vraag werd uitgewerkt tot een voorstel waarbij sensoren op leermaterialen meer inzicht geven in het werk- en leerproces van de kinderen. “Leerlingen kunnen in het proces fouten maken en vastlopen. Soms corrigeren de leerlingen zichzelf en het is waardevol om te zien hoe zij in dit sleutelmoment tot de oplossing kwamen, zodat we hun strategie kunnen bespreken. AI kan een mooi hulpmiddel zijn om deze sleutelmomenten in kaart te brengen en dat creëert hopelijk meer rust voor de leerkracht.”
Het co-creatieteam begint met het sensoriseren van een aantal rekenmaterialen. “We bevinden ons nu in de fase waarin we een selectie maken van de meest geschikte leerhulpmiddelen en hoe ze aan kunnen sluiten bij de kerndoelen van het montessorionderwijs. Dit zullen eerst rekenmaterialen zijn, omdat we denken dat deze de meest rijke data opleveren”, vertelt Menno.
Het team kijkt ernaar uit om de klassen in te gaan. Eerst starten de onderzoekers met een pilotstudie. “Die analyse vindt plaats met behulp van video-opnames. Daarin bekijken we hoe de kinderen met bestaande materialen werken en welke sleutelmomenten er zijn. Aan de hand van die resultaten kijken we wat AI op kan pakken”, legt Carina uit.
Ook Menno is benieuwd naar de ervaringen in de klas. “Tot nu toe hebben we het project vanuit de theorie benaderd en lijkt mij mooi om het perspectief van het kind te zien. Ook ben ik benieuwd hoe het montessoriveld reageert en het is onze taak om de effecten goed in kaart te brengen en te laten zien.”
Blijf op de hoogte
Contactinformatie
- Organisatieonderdeel
- Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI)
- Gaat over persoon
- J.L.M. Wiggers (Annelies)
- Thema
- Kunstmatige intelligentie, Onderwijs