Aan de Faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica promoveerden zo’n tien jaar geleden al rond de 35% vrouwen, maar onder de hoogleraren waren vrouwen een kleine minderheid van ongeveer 7 procent. Toen Inge Bleijenbergh, hoogleraar Actieonderzoek, vroeg hoe dat kwam, kreeg ze te horen dat de vrouwen niet aan de faculteit wilden werken.
Uit het onderzoek dat ze uitvoerde met Monic Lansu en Pleun van Arensbergen, bleek dat de vrouwen niet ‘zomaar’ weggingen, maar dat de organisatie nadrukkelijk op masculiene normen geënt was. Via onder meer extra aandacht voor sociale veiligheid en vrouwelijke rolmodellen kon een omslag plaatsvinden om ook het vrouwelijke talent binnenboord te houden. ‘Inmiddels is genderdiversiteit vastgelegd in het beleidsplan van de faculteit en kunnen andere faculteiten hier een voorbeeld aan nemen’, stelt Bleijenbergh.
Verkeerde lens
Het voorbeeld van deze faculteit klinkt Rona Jualla van Oudenhoven, programmamanager diversiteit, gelijkheid en inclusie, bekend in de oren. Zij onderzocht jarenlang, eveneens als actieonderzoeker, hoe te eenzijdige denkpatronen in meerdere culturen tot systemisch geweld tegenover kinderen en jongeren in de jeugdzorg leidt. ‘Neem Canada waar jongeren uit gezinnen met een inheemse of Afrikaans-Canadese achtergrond op grote schaal uit huis werden geplaatst. Hun leefomstandigheden, bijvoorbeeld het met meerdere mensen op één kamer slapen, zouden niet aan de nationale standaard voldoen. Culturele verschillen werden genegeerd. De instanties keken door een verkeerde, te kleine lens om te beoordelen wat een goede thuissituatie is en richtten onbedoeld grote schade aan bij die kinderen en jongeren.’
Ook de Radboud Universiteit hanteert, ondanks goede bedoelingen, soms een te beperkte lens om te bepalen wat goed onderwijs, onderzoek of personeelsbeleid is. ‘Ook hier vallen mensen buiten de boot doordat ze afwijken van wat we normaal zijn gaan vinden’, benadrukt Van Oudenhoven. ‘En dan heb ik het niet alleen over verschillen in etniciteit of gender, religie of seksuele geaardheid. Diversiteit gaat bijvoorbeeld ook over variatie in fysieke mogelijkheden, neurologische verschillen en verschillende persoonstypes. We moeten af van de notie dat het een beter is dan het ander en tijdens Diversity Day op 4 oktober bespreken we hoe we bruggen kunnen slaan.’
Effectief actieonderzoek
Met hun expertise op het gebied van organisatieverandering, kunnen Bleijenbergh en haar collega’s een belangrijke rol spelen in het slaan van die bruggen. Tijdens Diversity Day vertelt Bleijenbergh als keynote speaker over hoe actieonderzoek kan bijdragen aan een meer inclusieve campus. ‘Bij actieonderzoek kijk je als wetenschapper niet op afstand naar het onderzoek, maar ben je onderdeel van het proces. Je werkt nauw samen met de mensen in de organisatie, waardoor het onderzoek op democratische wijze vorm krijgt en je makkelijker kunt bijsturen.’
Bleijenbergh wijst op het promotieonderzoek van Rasika Mahajan aan de Radboud Universiteit. ‘Zij onderzoekt hoe diversiteitstrainingen in de commerciële sector beter kunnen aansluiten bij de intersectionele achtergrond van deelnemers. De huidige trainingen zijn vaak ontworpen op basis van ervaringen van witte mensen in West-Europa. Werknemers met een internationale achtergrond herkennen zich er minder in. Daarom besteedt Mahajan extra aandacht aan de samenhang tussen verschillende vormen van diversiteit. Hand in hand met het onderzoek werken we aan een training die toepasbaar is voor een brede groep deelnemers van over de hele wereld.’
Studenten laten van zich horen
Mede door dit soort initiatieven is Van Oudenhoven enthousiast over het samenwerken met andere wetenschappers. Eerder dit jaar waren onderzoekers van de Faculteit der Sociale Wetenschappen al betrokken bij een workshopreeks over onbewuste vooroordelen. Daarnaast werkt de DEI office samen met Radboud Gender & Diversity Studies. ‘Studenten kunnen bij ons stage lopen. Onderdeel is een paper waarin ze wetenschappelijke duiding geven bij concrete kwesties die spelen op onze universiteit. Zo schreven studenten dit voorjaar een adviesrapport over genderneutrale toiletten en dit rapport wordt nu beoordeeld door een beleidscommissie.’
Diversity Day biedt ook gelegenheid om de balans op te maken: waar staat de Radboud Universiteit, wat gaat er goed en waar moeten stappen gemaakt worden? Bleijenbergh: ‘Er is een positieve verandering ingezet. Het college van bestuur (CVB) draagt het onderwerp de laatste jaren enorm. Van Oudenhoven valt bij: ‘De nieuwste generaties studenten laten van zich horen. Ze nemen stelling en het CVB is bereid te luisteren. Dat stemt positief.’
Proactief handelen
Als universiteit kunnen we echter ook een voorbeeld nemen aan de studenten die het beestje bij de naam noemen. ‘Handel proactief, neem initiatief in plaats van te reageren. De gedragscode is een goed voorbeeld. Achter de schermen werd al maandenlang hard gewerkt aan een code, maar doordat het document door zoveel ogen bekeken moest worden, duurde het erg lang voordat de code een feit was. ‘Overleg is goed, maar eindeloos discussiëren niet. That stops the ball from spinning.’
Jom Kippoer
Diversity Day Nederland valt dit jaar op 4 oktober 2022. De Radboud Universiteit erkent deze dag met een Diversity Day Symposium.
Deze nationale diversiteitsdag valt samen met Jom Kippoer. Jom Kippoer, ook bekend als de "Grote Verzoendag", is de heiligste, belangrijkste dag van het jaar in het Jodendom. De dag begint bij zonsondergang op dinsdag 4 oktober 2022 en eindigt op woensdagavond 5 oktober. Jom Kippoer herdenkt de dag waarop Mozes van de berg Sinaï afdaalde nadat hij Gods goddelijke vergeving had gevraagd voor de Israëlieten die tegen hem hadden gezondigd door een afgodsbeeld te aanbidden. De centrale thema's zijn verzoening en berouw. Joden vieren deze heilige dag traditioneel met een periode van 25 uur vasten en intensief bidden. Jom Kippoer voltooit de jaarlijkse periode die in het Jodendom bekend staat als de de Hoge Feestdagen.
De Radboud Universiteit verontschuldigt zich bij leden van de Joodse gemeenschap voor de uitsluiting die optreedt als gevolg van het organiseren van het symposium op deze dag en maakt van de gelegenheid gebruik om de Joodse gemeenschap een heilig Jom Kippoer te te wensen.
