Lara Schnitger op haar atelier in Los Angeles
Lara Schnitger op haar atelier in Los Angeles

Documentaire over baanbrekend ‘feministisch’ kunstwerk

De Amerikaans-Nederlandse kunstenares Lara Schnitger (Haarlem, 1969) heeft een van de meest baanbrekende kunstwerken gerealiseerd die de Nijmeegse campus rijk is. In de kleine aula van de Radboud Universiteit hangt haar vier wanden beslaande collagewerk ‘Alma Mater Carolina’, waarmee ze de opdracht volbracht om deze zaal – voorheen gedomineerd door 56 portretten van allemaal mannelijke rectores - een inclusief aanzien te geven. Filmmaker Dick van Aalst maakte een making-of van haar werk.

Het kunstwerk werd ten doop gehouden in oktober 2023, bij het honderdjarig bestaan van de Radboud Universiteit. In die honderd jaar hebben 56 rectores de universiteit bestuurd, samengebracht in de Senaatszaal in de kleine Aula als een statige portrettengalerij. Die galerij, met louter mannen, stuitte bij vrouwelijke hoogleraren op toenemende weerzin, omdat dit mannelijk vertoon niet passend werd geacht bij een moderne universiteit die zich afficheert als emancipatoire en inclusieve instelling. 

In 2018 bracht het Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren van de universiteit een eerste correctie aan, met een bordesfoto met 47 vrouwelijke hoogleraren als aanvulling op de galerij. Deze volgens menigeen halfslachtige poging om de genderbalans te herstellen, kreeg een veel radicaler vervolg in het door Schnitger gerealiseerde kunstwerk. In de documentaire verhaalt Schnitger over haar eerste bezoek aan de oude Senaatszaal. ‘Ik vond (die bordesfoto) wel wat beschamend. Ik begrijp wel dat die foto er hing om ook de vrouwen een plaats in deze zaal te geven, maar dit was geen goede oplossing. Het benadrukte juist de ongelijkheid.’

Atelier in Los Angeles

Van Aalst reisde voor zijn documentaire af naar het atelier van Schnitger in Los Angeles, die eerder exposeerde in internationale galeries, musea, kunstinstellingen en op biënnales. We volgen op de voet hoe de kunstenares oude foto’s van dertig vrouwelijke emeriti omwerkt tot een beeltenis op linnen, en deze in een nieuwe galerij gelijkwaardig maakt aan de 56 oude rectorsportretten, alle na bevrijding uit hun oude lijsten in eenzelfde soort linnen vervat. Schnitger blikt in de film terug op een soms spanningsvol scheppingsproces, gezien ook de uitdaging om een genderbalans te realiseren zonder de statigheid van de 56 mannenportretten tekort te doen. 

Alma Mater Carolina Senaatszaal bij opening van het kunstwerk

Of dit is gelukt, kan iedereen nu aanschouwen in de Senaatszaal. De kunstenares zelf blikt er tevreden op terug. ‘Het eindresultaat is een werk waarvan nu iedereen wel inziet dat het belangrijk is dat het er kwam, dat het een oplossing is van iets waar veel mensen naar hebben gesmacht. Eindelijk worden de vrouwen die deze universiteit mede hebben gemaakt tot wat ze nu is ook in het licht gezet.’ Een aantal van de vrouwelijke emeriti ontving prijzen en oogstte erkenning tot ver buiten Nederland, zegt Schnitger. ‘Maar zij waren nergens op de muren van de universiteit terug te vinden. Het werk heeft bovendien een openheid en staat niet vast. Tussen alle portretten zijn lege kleurvlakken geplaatst waarop  je jezelf kunt projecteren, hopelijk een inspiratie voor de studenten, zittende hoogleraren en iedereen verbonden aan de universiteit. See it, Be it.’

Alma Mater Carolina: documentaire van filmmaker en fotograaf Dick van Aalst, 20 minuten, 2024. Te zien via deze link.

Contactinformatie

Thema
Diversiteit, Geschiedenis, Kunst & Cultuur