In de achtdaagse opleiding staan grote vraagstukken op de agenda: hoe zorg je ervoor dat duurzaamheid in jouw organisatie gaat beklijven? Wat staat je binnen je organisatie dan te doen? Coördinator van de opleiding Anna Snel noemt alvast een aspect dat ze iedereen kan meegeven: ‘Je kunt het niet alleen. Zorg dat je binnen je organisatie een impactteam formeert. De complexiteit van de opgaves maakt dat je altijd anderen nodig hebt om tot oplossingen te komen.’
Dieper graven
Cursisten komen binnen met een veelheid aan leervragen, van een beleidsmedewerker die stappen wil zetten met de verduurzaming van de informatiehuishouding van een ministerie tot een deelnemer uit de snoep-industrie die het bedrijf tegen het licht wil houden van nieuwe duurzaamheidsdoelen (hoe verhoudt suiker zich tot volksgezondheid?). Hoe gevarieerd de invulling van ‘duurzaamheid’ ook is, door dieper te graven herkennen deelnemers verrassend vaak de kern van elkaars leervragen, aldus Snel.
Snel noemt een aantal vragen die voor echte duurzaamheid onontbeerlijk zijn. ‘Mensen hebben vaak al een idee van een oplossingsrichting, maar het begint met het stellen van de juiste vragen, het leren luisteren naar anderen, het betrekken van mensen uit andere disciplines. Je moet niet denken dat de oplossing schuilt binnen het expertisegebied waarin jij toevallig deskundig bent. Daarvoor zijn de vraagstukken te complex.’
Ontdekken waar het schuurt
Aan de hoeveelheid plannen ligt het niet, zo wijst Snel op weer een ander inzicht waarmee iedereen zijn of haar voordeel kan doen. ‘Het aantal beleidstukken over duurzaamheid stapelt zich op. De vraag is nu hoe je al die planvorming kunt omzetten in echte impact. Daarvoor moet je dieper de organisaties in, ontdekken waar het schuurt, snappen waarom een oplossing zo lastig kan zijn.’
Door de aannames in de plannen expliciet te leren maken en deze kritisch te leren onderzoeken, blijken de vraagstukken veelal complexer dan vooraf gedacht. Snel noemt het doorzien van die complexiteit prima, en zelfs een voorwaarde. ‘Met tamme vragen los je de problemen niet op. Juist het inzicht in de veranderlijkheid, onvoorspelbaarheid, complexiteit en ambiguïteit van de vraagstukken is cruciaal om te begrijpen wat je te doen staat.’
Duurzaamheid vergt tijd
De weg naar een duurzame transitie binnen een organisatie vergt tijd, zegt Snel, wat op gespannen voet kan staan met de ervaren urgentie in de praktijk. We hebben het druk met van alles en nog wat, en duurzaamheidsvraagstukken raken vaak ondergesneeuwd. Die vergen namelijk tijd en geduld. Het loswrikken van routines en mensen binnen een organisatie, vaak gevolg van al decennia lang ingesleten gewoontes, gaat volgens Snel nu eenmaal niet van vandaag op morgen. ‘We moeten nieuwe dingen leren, ons blijven aanpassen, en andere dingen afleren. Dat is lastig. Druk zijn met allerlei andere zaken mag geen excuus zijn om de impact van onze duurzaamheidsplannen dan maar aan het toeval over te laten.’