In Nederland werden vlak voor de zomer twee grote asielwetten aangenomen om meer grip te krijgen op migratie. Andere Westerse landen willen eveneens strenger beleid en ook op Europees niveau denkt men in die richting. Volgens Giacomo Solano, universitair docent Migrant Inclusion bij de afdeling Economie en Bedrijfseconomie, lost dit niets op en zal het voor problemen zorgen. Hij sprak hierover met leden van het Europees Parlement. ‘Als je het restrictiever maakt, zal gedocumenteerde migratie gewoon vervangen worden door ongedocumenteerde migratie.’
Ze komen in grote getalen ons land binnen, stelen onze banen, veroorzaken overlast en zorgen voor een toename van criminaliteit. De negatieve aannames over migranten zijn talloos en hebben vaak weinig van doen met de realiteit. ‘Natuurlijk zijn er uitdagingen rondom migratie’, zegt Solano, ‘maar het idee dat integratie onmogelijk is en dat het iets is wat niet gestimuleerd kan worden, is een mythe.’
Juist het tegenovergestelde is het geval, zo laat zijn onderzoek zien. ‘Goed integratiebeleid betekent dat migranten belangrijke rechten krijgen, zoals het recht om te werken, en dat ze ondersteuning ontvangen, bijvoorbeeld met een taalcursus en een opleiding. Daarmee krijg je gelukkige en gezonde mensen, die op de lange termijn een betere positie in de samenleving hebben.’ Op deze manier maak je volgens Solano optimaal gebruik van hun potentieel. ‘Ook zorgt dit beleid ervoor dat de samenleving meer openstaat voor migranten en meer vertrouwen in ze heeft.’
Toelating en integratie
Het migratiebeleid valt volgens Solano flink te verbeteren met een holistische benadering, waarbij de toelating en de integratie van migranten als één geheel worden beschouwd. ‘Beleidsmakers en academici houden tot nu toe toelating en integratie gescheiden, maar eigenlijk zijn ze twee zijden van dezelfde medaille. Als je een verblijfsvergunning krijgt, is dat niet het einde van de reis, dan begint de integratie. Tegelijkertijd: als je geen verblijfsvergunning krijgt of als je verblijfsvergunning je rechten beperkt, dan wordt integratie heel moeilijk.’
In het tweede geval is de realiteit anders dan de papieren werkelijkheid, legt Solano uit. ‘Onderzoek toont aan dat restrictief beleid averechts werkt. Ongedocumenteerde migranten en migranten die een uitzettingsbevel hebben gekregen blijven vaak in het land. Daarnaast zal bij restrictief toelatingsbeleid gedocumenteerde migratie worden vervangen door ongedocumenteerde migratie. Migranten zullen hoe dan ook blijven komen. Hierdoor zal de integratie in het land alleen maar verslechteren.’ Bovendien leiden beperkende beleidsmaatregelen ook niet tot betere integratie van degenen die wel worden toegelaten. Solano: ‘Uit cijfers blijkt dat dit nauwelijks invloed heeft. Het beïnvloedt de kansen op werk voor nieuwkomers slechts in geringe mate.’
Met goed integratiebeleid help je migranten én de samenleving.
Europees Parlement
Onlangs was Solano in Brussel en sprak samen met enkele collega-wetenschappers voor een groep van het Europees Parlement. De groep bestond uit twintig personen die parlementslid zijn of nauw betrokken zijn bij het parlement, zoals analytici en mensen die werken voor een ngo. ‘Er was veel debat en de reactie was goed. Ze konden zich vinden in onze conclusies. Maar het zal lang duren voor ze onze onderzoeksresultaten omzetten in beleid. Daarvoor moet het langs allerlei lagen van besluitvorming.’
Daar komt bij dat beleidsmakers die negatief tegenover migratie staan niet aanwezig waren. ‘Mensen die geïnteresseerd zijn in het onderwerp luisterden aandachtig naar me. Mensen die daar niet voor open staan, hebben überhaupt geen interesse in de mogelijkheden van migratiebeleid.’
Teleurstellend
Solano noemt het teleurstellend hoe een deel van de politiek momenteel omgaat met migratie. ‘Er is sprake van veel polarisatie, aangespoord door ideologie, de publieke opinie en misvattingen. Daarmee creëren politici meer problemen en meer frustratie, bij inwoners, bij migranten en bij de samenleving als geheel.’ Terwijl je volgens hem ook voor een win-winsituatie kunt gaan. ‘Met goed integratiebeleid help je migranten én de samenleving.’
Retorisch
Hij ziet wel een lichtpunt: de wens voor strenger beleid is tot nu toe vooral retorisch. ‘Grensbeleid wordt wel echt restrictiever, zoals nu te zien is in de Verenigde Staten. Maar integratiebeleid gaat juist meer de inclusieve kant op. Op dat punt kiezen beleidmakers toch vaak voor een pragmatische aanpak, denk bijvoorbeeld aan arbeidsmigranten die in sommige economische sectoren hard nodig zijn. Wat dat betreft doen sommige politici precies het tegenovergestelde van wat ze zeggen.’
Meer informatie over dit thema is te vinden in het recent verschenen boek The Admission and Integration of Refugees in Europe dat Giacomo Solano samenstelde met zijn collega’s Sebastian Meyer en Salvatore Fabio Nicolosi.
Tekst: Willem Claassen