Uit onderzoek bleek al dat het gebruik van gebaren nuttig kan zijn om jezelf duidelijk te maken in lawaaierige omgevingen. Het gaat dan om zogenaamde iconische gebaren die een betekenis hebben en waarbij het gebaar aangeeft waar je het over hebt. Psycholinguïst Veerle Wilms testte in hoeverre gebaren inderdaad helpen om woorden en zinnen te begrijpen, terwijl op de achtergrond gesprekken klinken. Ook was zij benieuwd of het daarbij uitmaakt of op de achtergrond de moedertaal (Nederlands) of een vreemde taal (Frans) klinkt.
Wilms nam 180 video’s op waarin een actrice een korte Nederlandstalige zin uitspreekt, zoals “Hij is klaar om te bidden” of “Ze kan erg goed zwemmen”. ‘Het laatste woord was telkens een werkwoord’, vertelt Wilms. ‘Soms maakte de actrice een iconisch gebaar bij dit woord en soms niet. De Nederlandse deelnemers aan het experiment zagen zowel video’s met als zonder gebaren. Daarbij was er op de achtergrond afwisselend Nederlands, Frans of niets te horen.’
Zeg het met je handen
‘Deelnemers begrepen de woorden inderdaad beter als ze werden gecombineerd met een gebaar dan wanneer er geen gebaar te zien was’, aldus Wilms. ‘Verder bleken woorden makkelijker te verstaan met Franse gesprekken op de achtergrond dan met Nederlandse.’ Dat komt doordat de deelnemers bekend waren met de Nederlandse taal en doordat de Nederlandse zinnen en het Nederlands achtergrondgeluid erg op elkaar lijken. Dat is met Nederlandse zinnen en Frans achtergrondgeluid niet het geval.
Er zijn allerlei situaties waarin deze kennis bruikbaar is, zoals in cafés, restaurants, winkels of op de markt. ‘En zowel degene die iets zegt, als de luisteraar kan hiervan profiteren: door als spreker te gebaren en als luisteraar op iemands handen te letten, zeker in een omgeving waar de gesprekken op de achtergrond in jouw moedertaal zijn.’