Taal is misschien wel de oudste technologie van de mens, en is het voornaamste medium voor interactie tussen mensen onderling en tussen mens en machine. Een kritisch en wetenschappelijk gefundeerd begrip van de rol van taal in onze omgang met technologie is nu belangrijker dan ooit. Welke ruimte is er voor taaldiversiteit in een wereld waarin het Engels om zich heen grijpt? Moet taaltechnologie zich voegen naar onze interactiepatronen of andersom? Hoe vergroot of vernauwt taaltechnologie de autonomie van de mens? Dat zijn vragen die Mark Dingemanse stelt in het Vici-onderzoeksprogramma Toekomsten van taal, dat loopt tot 2030.
Veel taaltechnologie draagt het stempel van een visie die tekst stelt boven spraak, informatie boven interactie, en algoritmes boven autonomie. Eén van de grootste vragen van dit moment is wat er gebeurt als we deze prioriteiten omkeren en technologie benaderen vanuit de manier waarop mensen zich bedienen van taal.
Over Mark Dingemanse
Prof. Dr. Mark Dingemanse (1983, Middelburg) begon zijn academische carrière aan Universiteit Leiden, waar hij in 2006 de master African Languages and Cultures afrondde. Hij vervolgde zijn studie met een promotietraject aan de Radboud Universiteit en het Max Planck Instituut voor Psycholinguistiek. In 2011 rondde hij zijn proefschrift “The Meaning and Use of Ideophones in Siwu” cum laude af. Dit proefschrift bestond uit veldwerk in Ghana voor onderzoek naar klanksymboliek en de dichtkunst van alledaagse taal. Zijn proefschrift won de AVT/Anéla Dissertatieprijs (2012) en een Otto Hahn Medaille (2013).
Na zijn promotie leidde Dingemanse grootschalige vergelijkende onderzoeksprojecten naar taal en communicatie wereldwijd. Voor de onverwachte vondst van een universeel woord ontving zijn team een Ig Nobel-prijs in 2015. Hij was een jaar als vervangend hoogleraar verbonden aan Universiteit Gent en ontplooide internationale samenwerkingen in Aarhus, Birmingham, Hong Kong en Sydney. Met een Vidi-beurs bestudeerde zijn team de kleine woordjes die onze gesprekken stroomlijnen en liet hij zien hoe en waarom taaltechnologie daar vooralsnog juist over struikelt.
In zijn academische carrière heeft Mark Dingemanse nog meer prijzen en beurzen ontvangen, waaronder de KNAW Heineken Young Scientists Award in Humanities (2020), de Radboud Science Award met Tessa van Leeuwen (2020) en verschillende NWO beurzen. Ook was Dingemanse een paar jaar ambassadeur van de MuseumJeugdUniversiteit. Met Andreas Liesenfeld is hij de initiator van de European Open Source AI Index, genomineerd voor de Huijbregtsenprijs 2025.