Sandra Kleuskens bij haar experiment in het HFML-FELIX lab
Sandra Kleuskens bij haar experiment in het HFML-FELIX lab

Medicijnen besturen met magneetvelden

Hoe krijg je een medicijn precies op de plek waar het moet zijn, zodat je er minder van nodig hebt en er minder bijwerkingen ontstaan? Het is een vraagstuk waar onderzoekers op verschillende manieren aan werken. Zo kun je bijvoorbeeld lichaamsvriendelijke nano-voertuigjes maken die reageren op hun omgeving, en daardoor naar een bepaalde plek in het lichaam gaan. Of je kijkt of je ze van buitenaf heel precies kunt besturen.

Dat is waar Sandra Kleuskens in haar onderzoek bij HFML-FELIX naar kijkt: het controleren van de beweging van medicijnbolletjes met behulp van magnetische velden. 

Piepkleine voertuigjes

Die bolletjes worden in het lab gemaakt en zijn minuscuul. Tussen de 100 en 700 nanometer. De grotere zijn handig als vervoersmiddel, de kleinste kunnen zelfs tot in cellen komen. ‘Wij zijn vooral geïnteresseerd in zo’n bolletje als voertuig voor een medicijn’, vertelt Kleuskens. ‘We gebruiken in onze experimenten bolletjes van polymeer, maar uiteindelijk moeten ze biologisch afbreekbaar zijn. Nu kijken we vooral eerst hoe we ze zo goed mogelijk kunnen besturen.’

De vorm is daarbij bepalend. Een bolletje met twee oortjes - stel je een soort konijntje voor - reageert bij de juiste snelheid bijvoorbeeld veel beter op een krachtig magneetveld dan een helemaal rond bolletje. Die snelheid is ook op een andere manier interessant. Moeten de voertuigjes tegen de bloedstroom in kunnen gaan, dan zullen ze meer vaart nodig hebben dan wanneer ze met de bloedstroom meebewegen. Daarnaast moet worden bepaald hoe de deeltjes - als ze eenmaal op de juiste plek zijn aangekomen - de medicijnen loslaten. Ook dat zou je met een magneetveld kunnen regelen.

Waarom magneten

Maar waarom zou je dit allemaal met magneetvelden doen? Deeltjes aansturen kan namelijk op veel verschillende manieren. ‘Omdat met magneetvelden dingen kunnen die niet lukken met andere bronnen’, legt Kleuskens uit. ‘Je wilt eigenlijk de bewegingsrichting en snelheid los van elkaar kunnen beïnvloeden. Dat lukt met iets als licht, of akoestische golven veel minder goed. Gebruik je elektrische velden dan klusteren de deeltjes. Dat willen we ook niet. En deeltjes met een chemisch component reageren weer op van alles in hun omgeving. Met het magneetveld dat wij gebruiken heb je veel meer controle.’

Uiteindelijke behandeling

Voordat de techniek echt als behandeling kan worden ingezet, moet er nog wel het één en ander worden uitgezocht. Kan het ook met lagere magneetvelden? Dat is nodig om het veilig genoeg te maken. Hoe zit het met de schaalbaarheid en de kosten en voor welke behandeling is het wel en voor welke is het niet geschikt? 

Als het lukt om een laag magneetveld te gebruiken zou het kunnen dat de behandeling in een bestaande MRI-scanner kan plaatsvinden. En dit zal dan met name interessant zijn voor moeilijk te genezen ziektes die heel lokaal moeten worden aangepakt. Hopelijk iets wat met deze techniek met veel meer precisie kan dan het nu gebeurt, want dat betekent minder medicijnen en minder bijwerkingen.

Contactinformatie

Contactpersoon
K. Meinders (Karlijn)
Gaat over persoon
S. Kleuskens (Sandra)
Thema
Moleculen en materialen, Zorg & Gezondheid