Fundamentele kennis
Natuurkundige en filosoof Kian Salimkhani is verheugd betrokken te zijn bij het nieuwe centrum. ‘De meest dringende vragen op ons gebied hebben veel baat bij interdisciplinair werk, voor ons in het bijzonder het combineren van wiskunde en natuurkunde, zowel vroeger als nu, met conceptuele, filosofische inzichten.’ Ook hij wijst op het beperkte zicht als je materie alleen door de bril van de fysica bekijkt. ‘Zelfs de beste natuurkundige theorieën zijn slechts modellen voor een reeks waargenomen verschijnselen, zonder uiteindelijk de mechanismen erachter te verklaren.’
Hoofdthema in het werk van Salimkhani omvat in één zin: wat is ‘fundamentele’ kennis? De natuurkunde beoogt licht te werpen op fundamentele eigenschappen en de fundamentele structuur van de wereld, legt hij uit. Maar om te begrijpen wat dit ‘fundamentele’ behelst, moet je volgens Salimkhani buiten het domein van de natuurkunde te rade. Wetenschappelijk casestudies die tot verder begrip kunnen leiden zijn schaars, zegt hij. Op dit punt is een wereld te winnen voor filosofische reflecties, juist op het snijvlak van het natuurkundig onderzoek. ‘Die kunnen ons helpen om helderheid te geven over wat we bedoelen als we over fundamentele kennis praten.’
Onherroepelijk paradoxaal
Het nieuw te vormen instituut heeft enige gelijkenis met een paar andere centra in de wereld, die echter meestal zijn ondergebracht bij de secties filosofie. Het bijzondere van het Nijmeegse instituut is dat het zich beweegt middenin de drie pijlers van de driehoek. ‘Het onderbrengen in een faculteit Filosofie heeft als nadeel dat de natuurkundigen je dan niet zo serieus nemen’, zegt Borsboom. ‘Dat ze moeten werken met filosofen die de natuurkunde niet goed snappen. Zelfs grote namen in de fysica hoor je dan zeggen: “Doe niet zo moeilijk, laat ons toch gewoon lekker rekenen”’.
Het nieuwe centrum wil de wetenschap verder helpen met het opzetten van nieuwe experimenten. Niet zozeer uit te werken met apparaten, maar als gedachtenexperimenten en het formuleren van paradoxen, voor Borsboom bij uitstek het werkterrein van filosofen. Borsboom: ‘Als je echt diep ingaat op de aard van de materie, blijkt de natuur onherroepelijk paradoxaal te zijn.’
Impossible Triangles of Thought | Openingsprogramma Radboud Center for Natural Philosophy | 9 en 10 januari | https://rcnp.science.ru.nl/events/launch.html
Het 'dreamteam' van Landsman bestaat uit drie universitair hoofddocenten (Marij van Strien, Kian Salimkhani en Manus Visser), samen met de promovendi Silvester Borsboom en Karla Weingarten (de derde promovendus volgt later dit jaar).