Waarom zet de docentenacademie actiever in op professionalisering?
Met het huidige lerarentekort wordt het behouden van leraren steeds belangrijker. Het kunnen bieden van ontwikkelperspectief via interessante loopbaanpaden is daarin cruciaal. Als lerarenopleiding voor docenten in het voortgezet onderwijs hebben we met onze kennis en ervaring hierin veel te bieden.
Was er niet al een professionaliseringsaanbod binnen de RDA?
Jazeker, we hebben de afgelopen jaren verschillende professionaliseringstrajecten in opdracht gerealiseerd. En hier en daar trajecten op het instituut aangeboden waar ervaren docenten zich voor konden inschrijven. Maar onze houding was reactief, onze taak lag primair bij het opleiden van studenten. Langzaam zien we hierin een verbreding plaatsvinden. Binnen een aantal educatieve partnerschappen werken we inmiddels niet alleen meer samen in de opleidingsfase maar ook in de inductiefase. En met de komst van RATO’s en de aanvraag bij het Nationaal Groeifonds ‘Nationale Aanpak Professionalisering van Leraren’ zien we een ontwikkeling waarin lerarenopleidingen ook steeds meer een rol krijgen in de professionalisering van ervaren docenten.
Wat gaan jullie doen?
We hebben drie lijnen geformuleerd om richting te geven aan onze professionaliseringsactiviteiten. In de eerste lijn focussen we ons op expertise ontwikkeling van docenten gericht op het schoolvak en thema’s uit ons beroepsbeeld en onderzoeksprogramma. In de tweede lijn werken we mee aan de verbetering van de leer (/werk)omgeving van studenten en starters. En in de derde lijn ondersteunen we docenten bij het begeleiden van hun leerlingen richting wetenschappelijk onderwijs.
Mijn ambitie is dat we niet alleen kennis naar scholen brengen maar daar ook halen en op die manier de hele beroepsgroep professionaliseren.
Kun je dat concreter maken? Welke thema’s staan bijvoorbeeld centraal in de expertise ontwikkeling van docenten?
Voor een deel hebben we die thema’s nog niet bepaald, omdat we dat samen met het werkveld willen doen. Maar een aantal onderwerpen zijn al wel duidelijk. We ervaren om ons heen een grote behoefte aan vakdidactische professionalisering. Die kennis hebben wij in huis en kunnen wij met relatief ‘gemak’ toegankelijk maken voor ervaren leraren. Dat doen we onder andere door het jaarlijks organiseren van docentendagen voor verschillende schoolvakken, samen met de faculteiten. Daarin komen vakinhoud én vakdidactiek aan bod. Daarnaast starten we volgend schooljaar met een vakdidactische pilot voor vijf vakken (Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Scheikunde, Levenbeschouwing en Economie). In een serie van 3 online bijeenkomsten en 1 fysieke bijeenkomst hebben we aandacht voor één deelvaardigheid of domein binnen deze schoolvakken. De hoop is dat we op deze manier de komende jaren actuele onderwerpen binnen een vak kunnen bespreken.
Maar er is meer dan vakdidactiek. In het nieuwe curriculum gaan we specialisaties openstellen voor studenten én bevoegde docenten. Dit zijn modules van 7 bijeenkomsten rondom een thema zoals bijvoorbeeld game design of creativiteit. Ook zal het pre-promotietraject weer plaatsvinden, een kans voor docenten om zich gericht voor te bereiden op een vakdidactisch of onderwijswetenschappelijk promotieonderzoek. Tot slot zijn we aan het kijken of we een traject kunnen aanbieden rondom ‘digitale geletterdheid in een curriculum’ gericht op schoolleiders of coördinatoren die dit onderwerp in hun portefeuille hebben. We onderzoeken nog of dit haalbaar is, want de ontwikkeling is kostbaar en we hebben nog onvoldoende zicht op de behoefte.
Wat gaan jullie concreet doen aan de verbetering van de leer/ werkomgeving van studenten en starters?
Daar dragen we nu ook al op allerlei manieren aan bij, vooral binnen de context van de educatieve partnerschappen. We organiseren jaarlijks één fysieke en meerdere online bijeenkomsten voor werkplekbegeleiders van onze studenten. En we leveren maatwerk op thema’s als ‘ontwerpen van inductie arrangementen’ en ‘adaptief begeleiden van studenten en starters’.
En hoe ondersteunen jullie docenten bij het voorbereiden van hun leerlingen op het wetenschappelijk onderwijs?
Samen met het Pre University College van de Radboud Universiteit gaan we volgend jaar een training profielwerkstuk begeleiding voor docenten aanbieden. Daarnaast is er professionaliseringsaanbod op het gebied van ‘autonomie ondersteuning van leerlingen’ ontworpen door docenten in samenwerking met onderzoekers.
Hoe geven jullie het ‘samen’ binnen samen professionaliseren vorm? Hoe betrekken jullie bijvoorbeeld het werkveld bij het ontwikkelen van aanbod?
Het is onze ambitie om de komende tijd in gesprek te gaan met het werkveld. We willen breed zicht krijgen op de ontwikkelwensen van verschillende betrokkenen in het onderwijs, zoals docenten, schoolleiding en besturen. Het moet niet zo zijn dat wij van alles hier bedenken en het dan de wereld inslingeren. Tegelijkertijd zitten we wel dicht op bepaalde ontwikkelingen, waarvan we weten dat die gaan komen en waar we dus snel op in kunnen springen.
Wat is kenmerkend voor het professionaliseringsaanbod van de docentenacademie?
Dat we een aanbod ontwikkelen dat goed en effectief is. We doen momenteel een uitgebreid literatuuronderzoek naar factoren die van invloed zijn op de effectiviteit van professionalisering. Op basis hiervan willen we komen tot een aantal ontwerpprincipes voor al onze activiteiten.
Kun je al iets zeggen over die ontwerpprincipes?
We zien dat een heleboel factoren van invloed zijn op de effectiviteit en kwaliteit van professionaliseringsactiviteiten. Het is een complexe puzzel. Maar wat we in ieder geval steeds terug zien komen is dat de effectiviteit van professionalisering valt of staat met de context waarin het gebeurt. Interventies zijn effectiever als ze samenhangen met schoolbreed beleid. We weten uit de literatuur dat het belang van een cultuur waarin het leren van leraren door leraren zelf en de schoolleiding als relevant wordt gezien, doorslaggevend is voor het succes. Daarin zullen we dus samen met de scholen moeten optrekken. Samen professionaliseren in de lijn van samen opleiden, biedt op dit gebied veel kansen.
Wanneer horen we meer over het aanbod dat jullie ontwikkelen?
Het aanbod voor volgend jaar staat in de steigers. Dat is binnenkort op de website van de Docentenacademie te vinden. Voor de periode ’24 tot en met ‘26 zijn we nog niet klaar. Daarvoor willen we ook nog uitgebreider in gesprek met het werkveld. Dus als schoolleiders dit lezen die hierover graag hun ideeën willen delen, dan horen wij het graag. Mijn ambitie is dat we niet alleen kennis zullen brengen naar scholen maar daar ook kennis halen en op die manier zelf ook professionaliseren. Zo maken we elkaar, en daarmee de hele beroepsgroep, sterker.