Opening universiteit 1923
Opening universiteit 1923

Radboud100: katholieke Stans Küller kon niet wachten om te studeren (1923)

Het publiek kwam in groten getale opdraven bij de opening van de Katholieke Universiteit Nijmegen, in oktober 1923. Wie allemaal op de foto staan, is nooit achterhaald. Staat Stans Küller in de menigte? Haar kleindochter Mar Oomen acht de kans groot. 'Mijn oma kon niet wachten om in Nijmegen te gaan studeren.'

Zoveel enthousiasme om een studie te beginnen in Nijmegen, wat dreef uw oma?

'Mijn oma wilde per se bij de voorhoede horen om het katholicisme verder te verspreiden. Het stak haar dat de katholieken overal werden achtergesteld. Alle directeuren in Nederland waren protestant, het aantal katholieke hoogleraren was op één hand te tellen, terwijl de katholieken toen al ruim een derde deel uitmaakten van de bevolking. De generatie van haar ouders had zich nog verzoend met een ondergeschikte rol, maar Stans wilde zich niet verstoppen, ze wilde dat katholieken konden meedoen in het land, meebeslissen. Vandaar dat ze naar Nijmegen wilde. Daar werd de nieuwe roomse elite opgeleid. En daar ook liep de vermaarde hoogleraar Gerard Brom rond,  van wie zij wist dat hij een groot voorvechter van de lekenmissie was, de droom van Stans. Ze heeft voorjaar 1923 hard gewerkt om op tijd haar kandidaatsexamen rechten aan de universiteit van Utrecht te halen zodat ze in Nijmegen verder kon met haar doctoraal.'

Stans Küller 1923

Uw grootmoeder zou uiteindelijk in de missie in Nederlands-Indië gaan werken, als vrouw van haar man die een van de eerste katholieke missieartsen werd. De drijfveren van uw grootouders waren meer dan het verspreiden van een geloof?

'Veel meer, ze wilden armoede bestrijden, mensen helpen gezond te worden, hen een bepaalde leefwijze bijbrengen, én hen een vak leren. Voor Stans was zelfstandigheid voor vrouwen niet in tegenspraak met haar geloof. Krachtige vrouwen zouden in haar ogen veel kunnen betekenen voor het katholieke geloof. Ze moesten een voorbeeld worden voor anderen. Katholieke modelvrouwen en moeders zogezegd. Voor haar huwelijk was ze directeur geweest van de eerste katholieke opleiding voor maatschappelijk werk in Sittard, ten behoeve van mijnwerkersvrouwen en sociaal zwakkeren. Als pleitbezorgster van wat we nu empowerment zouden noemen,  was ze haar tijd eigenlijk ver vooruit.'

Maar tegelijkertijd gaf ze blijk van een koloniale houding, ze leerde de lokale bevolking onze westerse reidansen. 

'Als je je zo overtuigd weet van je geloof, wil je dat overdragen. De in haar ogen onzedelijke, traditionele dansen moesten worden vervangen door een nette beschaafde dans, de reidans. Ze is uiteindelijk wel meegegroeid met de tijd, ook door alle ellende die ze tegenkwam, onder meer in de Japanse interneringskampen waarin ze twee jaar heeft vastgezeten. Ze leerde dat de houding van de ‘witte mens komt wel even uitleggen hoe het moet’ niet vol te houden was. Maar dat was een lang en pijnlijk leerproces.'

Contactinformatie

Dit is een ingekorte versie van een verhaal uit het boek: 2023-1923. Honderd jaar Radboud Universiteit in 101 beelden. Dit jubileumboek verschijnt in mei 2023 en wordt uitgegeven door uitgeverij Boom. Wil je het boek alvast reserveren? Kijk dan hier.

Mar Oomen is auteur van Missievaders | Uitgeverij Atlas Contact, 2019 | 320 pagina’s, met veel fotomateriaal | Zie ook: www.maroomen.nl

Foto bovenaan: het publiek bij de opening van de Katholieke Universiteit, bij het hoofdgebouw van de universiteit aan het Keizer Karelplein, 17 oktober 1923. Bron: Regionaal Archief Nijmegen