verkiezingen 2025
verkiezingen 2025

Recordaantal verkiezingsprogramma's in strijd met de rechtsstaat

Jasper Krommendijk, hoogleraar Rechten van de Mens en directeur van het Onderzoekcentrum voor Staat en Recht (SteR), maakte onderdeel uit van de onafhankelijke commissie die in opdracht van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen toetste op rechtsstatelijkheid. De commissie concludeert dat een recordaantal partijprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober voorstellen bevat die een risico vormen voor de rechtsstaat of daar zelfs regelrecht mee in strijd zijn.

De commissie, bestaande uit wetenschappers en advocaten, toetste de voorstellen aan algemeen aanvaarde juridische minimumnormen, zowel nationaal als internationaal. Voorstellen die de rechtsstaat versterken kregen de kwalificatie groen, plannen die een risico vormen geel, en voorstellen die in strijd zijn met de beginselen van de rechtsstaat rood.

Commissievoorzitter Elaine Mak: “We zien dit jaar een recordaantal voorstellen dat de toets der kritiek niet doorstaat. Dat is alarmerend.” Ook NOvA-deken Sanne van Oers benadrukt het belang van de toetsing: “De toetsing van de verkiezingsprogramma’s door deze commissie op hun rechtsstatelijk gehalte, maakt inzichtelijk waar de risico’s zitten en ook welke voorstellen de rechtsstaat juist kunnen versterken.

Het rapport laat zien dat sinds 2012 het aantal programma’s met rode kwalificaties gestaag stijgt. Bij de toets 2025 bevatten 11 van de 15 getoetste programma’s minstens één voorstel dat strijdig is met de rechtsstaat, en in bijna twee derde van de programma’s gaat het om meerdere rode kwalificaties. Tegelijkertijd doen bijna alle partijen ook voorstellen die de rechtsstaat juist kunnen versterken.

Bekijk het volledige rapport op de site van NOvA