McDonalds
McDonalds

‘We bewegen ons van consumptie naar consumptie’

Hoe kunnen we weer burgers worden in plaats van consumenten? Die vraag roept schrijver en theatermaker Rebekka de Wit op tijdens de Kellendonklezing op 18 februari. ‘Hoe kun je afvallen in een omgeving die dik maakt?’

Kort nadat schrijver en theatermaker Rebekka de Wit was gevraagd voor de 31ste Kellendonklezing, reisde ze met haar vierjarige dochter naar Amsterdam om een kijkje te nemen bij het oude huis van Frans Kellendonk. ‘In de stationshal op Amsterdam Centraal stelde haar dochter voor om samen te huppelen, totdat ze een plastic ijsbeeld zag bij de ingang van de Smullers’, vertelt De Wit. ‘Haar plan om te huppelen was compleet vergeten en als gehypnotiseerd kon ze alleen nog maar aan een ijsje denken.’

Het deed De Wit denken aan een uitspraak van Kellendonk tijdens een interview in 1983. In gesprek met P.F. Thomése gaf hij aan dat hij zich bij geen enkele politieke partij wilde aansluiten omdat iedere politieke partij de mens als consument ziet. 

‘Die zin trof me. Ik ben in 1985 geboren en kan me de wereld niet voorstellen zonder dat mensen in eerste plaats consumenten zijn en pas op de tweede plaats burgers. Het alomtegenwoordig aanbod van snoep – waar je pas écht oog voor hebt als je met een vierjarige op pad bent – ontneemt ons de mogelijkheid om zelf te bedenken wat we willen doen in ruimtes, zoals stationshallen. In plaats daarvan bewegen we ons van consumptie naar consumptie.’

Rebekka de Witt door Sophie Gheysens

50 procent overgewicht

Als mensen in een consumptiemaatschappij hebben we onvoldoende oog voor de gevolgen, denkt De Wit. ‘In De mens is een plofkip schrijft journalist Teun van der Keuken dat meer dan de helft van de Nederlanders overgewicht heeft, waarvan vijftien procent ernstig overgewicht. Hoe verdrietig is dat! Deze mensen dragen hun overgewicht fysiek én mentaal met zich mee. Het kan traumatische gevolgen hebben als mensen zich niet goed voelen in hun lichaam.’

Hoe taai het probleem is, blijkt uit een initiatief van voormalig first lady Michelle Obama. ‘Zij ging aanvankelijk vol op het orgel tegen de suikerlobby op scholen, maar na verloop van tijd verschoof ze haar aandacht naar programma’s om jongeren in beweging te krijgen, terwijl het dikmakende systeem steeds verder kon worden opgetuigd.’

Consumptie maakt ons narcistisch

Onze consumptiedrift leidt niet alleen tot overgewicht, maar hangt volgens De Wit samen met tal van andere problemen. Ze noemt klimaatverandering, maar ook burn-outs en eenzaamheid als negatieve gevolgen. ‘Onze focus op consumptie houdt ons weg van elkaar. Het maakt ons narcistisch en self-centered.’

Hoewel we volgens haar een hyperkapitalistische, donkere periode doormaken, vindt De Wit het ook een opwindende tijd en is ze hoopvol over onze mogelijkheden om ons consument-zijn te verminderen. ‘We zien nu beter in hoe ongezond onze leefomgeving is geworden als gevolg van de ruimte die de overheid aan de markt heeft gelaten om die ruimte in te richten.’ De Wit wijst op het ziekenhuis in haar woonplaats Zaandam. ‘De enige optie om rondom het ziekenhuis te eten is bij de McDonalds tegenover het ziekenhuis. Inmiddels gaan er stemmen op om de staat aan te klagen voor de massaal ongezond makende leefomgeving die onder zijn toezicht is ontstaan.’

Kellendonklezing 2025

De Kellendonklezing 2025 is op dinsdag 18 februari om 16:00 uur. 

Lees verder en meld je aan

Contactinformatie

Organisatieonderdeel
Faculteit der Letteren
Thema
Kunst & Cultuur, Samenleving, Zorg & Gezondheid