Zwerfgoed - doeboeck ter leering ende vermaeck
Welkom!
De weg naar de hemel is geen trap, maar een lift. Een lift in een van de gebouwen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Je stapt erin, zoeft omhoog en wanneer de deuren openschuiven bevind je je in die hemel, tussen duizenden boeken. Middeleeuwse kruidenencyclopedieën staan er, zeventiende-eeuwse atlassen, raadselboekjes gemaakt voor kinderen die 300 jaar geleden leefden en handgeschreven perkamenten gebedenboeken. Er wonen anatomische handboeken met uitklapbare organen en persoonlijke (reis-)dagboekjes. Om je te verwonderen hoef je enkel je arm te strekken, je vingers om een kaft te vouwen en hem naar je toe te trekken.
In de zomer van 2021 sloten wij, Katinka Polderman en Sophie Reinders, ons op in deze hemel (die officieel het depot van de Bijzondere Collecties heet); Polderman als artist in residence voor het erfgoedfestival Gelderland, Reinders als Radboud Erfgoed Fellow van de universiteit. Het doel: 'iets' maken.
Dat 'iets' had een liedje kunnen zijn, een kort verhaal of een filmpje. Maar dat 'iets' liep buitengewoon uit de hand en werd een erfgoed doeboek: Zwerfgoed.
Zwerfgoed is het ultieme boek voor mensen die eens willen proberen zelf inkt te maken en voor mensen die houden van lelijke hondjes. Voor mensen die graag sudoku's invullen en die plezier halen uit gedemonteerde kikkers. Voor wie houdt van geschiedenis maar niet van jaartallen van veldslagen. Voor wie graag lekker kleurt en het liefst scheldt in Middelnederlands. En voor mensen die dit allemaal nog niet van zichzelf wisten.
Dit is het boek waarop stapels boeken honderden jaren in depots van bibliotheken, archieven en kloosters lagen te wachten, tot ze samen mochten komen in dit boek.
Alles wat in dit boek staat is afkomstig uit de bijzondere collectie van de Radboud Universiteit: van afbeeldingen tot raadsels en recepten. Het enige dat wij hebben gedaan is er een nieuwe draai aan geven. Met dit boek willen we u kennis laten maken met die veelzijdige, eindeloze Nijmeegse collectie, in de hoop dat het uitdaagt op onderzoek uit te gaan: in de leeszaal van de universiteit, bij een andere bibliotheek of een archief, of gewoon vanuit huis in gedigitaliseerde collecties.
Voor dat laatste is deze pagina bedoeld: om vanuit Zwerfgoed verder door de collectie te struinen. De komende weken zullen alle bronnen die gebruikt zijn voor ons boek volledig digitaal beschikbaar worden gemaakt. Wij zullen er korte toelichtingen bij schrijven: wie was de auteur van een bepaald werk? Hoeveel drukken zijn er eigenlijk van dat ene boek verschenen? Wat maakt dat specifieke boek zo bijzonder?
We wensen u heel veel bladerplezier en verwondering toe: zwerf goed!
Radboud Boekenkast
Wil je meer weten over de bronnen die Katinka en Sophie geraadpleegd hebben voor Zwerfgoed? Bekijk dan de Radboud Boekenkast, en blader zelf een aantal exemplaren uit de Bijzondere Collecties!
Katinka Polderman op Radio 1
Cabaretière Katinka Polderman dook de Bijzondere Collecties van de Radboud Universiteit in. Wat ze daar aantrof, vertelde ze op Radio 1.
Struinen in de snoepwinkel die Radboud Erfgoed heet
Een woordzoeker met middeleeuwse woorden in het oorspronkelijke handschrift. Of een recept voor olie die goed is voor je gewrichten, gemaakt van puppy’s en wormen. Het doeboek voor volwassenen van artiest Katinka Polderman en neerlandicus Sophie Reinders staat vol wonderlijke spelletjes, knutseltips en recepten. Allemaal gemaakt op basis van historische bronnen van de Radboud Universiteit.
OEPSCH: Puzzel inlegvel
Als je met een klein team in minder dan twee maanden zo’n overvol boek maakt, dan sluipt er weleens een foutje in. In Zwerfgoed was dat helaas bij twee puzzels op pagina 86 en 87 het geval. En op een of andere manier is er in het boek een regel lukraak gekozen letters beland, die het oplossen van de woordzoeker op pagina 29 totaal onmogelijk maakte. Download hieronder de juiste versies!
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van activiteiten, nieuws en verhalen van Radboud Erfgoed? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Katinka Polderman dook in oude boeken (écht oude boeken) en maakte er een doeboek van voor volwassenen
De boeken stonden in de kasten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Polderman putte er met neerlandicus Sophie Reinders kleurplaten, rebussen en recepten uit. En als het goed is, is dit slechts deel 1.
Katinka Polderman maakte een erfgoed-doeboek
Tijdens de Maand van de Geschiedenis vindt ook het Erfgoedfestival plaats. Daarvoor werden onderzoekers gekoppeld aan kunstenaars. Zo ook cabaretier Katinka Polderman en onderzoeker Sophie Reinders. Ze doken in de bijzondere-boekencollectie van Radboud Erfgoed en besloten een doeboek te maken, voor volwassenen. Met recepten, kruiswoordpuzzels en kleurplaten, allemaal op basis van vondsten uit het archief. Katinka en Sophie zijn te gast om te vertellen wat ze ervan hebben gemaakt.
Polderman en Reinders delen hun liefde voor taal
,,Bij jou weet je nooit goed wat er uit komt’’, kreeg Katinka Polderman als motivatie te horen op de vraag waarom zij werd uitgenodigd als artist in residence bij het Erfgoedfestival Gelderland. ,,Dat vond ik wel een compliment’’, zegt ze.