De Vrede is daar! Vreugde om de Vrede van Amiens 1802
In januari 1793 guillotineerden de Franse revolutionairen burger Louis Capet, hun vroegere koning Lodewijk XVI. Deze executie leidde tot tien jaar van revolutionaire oorlog. Pas bij de vrede van Amiens in 1802 kwam hier een formeel einde aan. De vreugde over de Vrede was groot. In Nederland werd vooral uitgekeken naar een herstel van de handel en koopvaart die door de revolutionaire oorlogen waren ingestort.
Nederland raakte tijdens de onderhandelingen, die gevoerd werden door Rutger Jan Schimmelpenninck, een deel van de koloniën kwijt (waaronder Ceylon, het tegenwoordige Sri Lanka). Toch kon dit de vreugde om de Vrede niet drukken. De Nederlandse regering (het Staatsbewind) organiseerde een feestdag op 2 juni 1802. Er verschenen veel dichtstukken waarin de vrede werd bezongen, bijvoorbeeld van de dichters Arend Fokke Simonsz, Cornelis Loots, Jeronimo de Bosch en Johannes le Francq van Berkhey. De grote architect van de Vrede was Napoleon Bonaparte. Vriend en vijand waren het erover eens dat Napoleon een belangrijke bijdrage had geleverd aan het beëindigen van het wapengekletter op land en zee. In Frankrijk werd Napoleon benoemd tot Consul voor het leven (in december 1804 zou hij zichzelf tot keizer kronen in de Notre Dame in Parijs). Ook in ons land werd Napoleon toegezongen als de grote vredestichter, zoals in het politiek satirische tijdschrift De Heer Janus Janus-Zoon: Zijt welkom lieve vrede!/ Vriendin van ’t vrije hart!/ Gij brengt de rust ons mede/ Lang leev’ held Bonaparte!
In het lied ‘Geluk, Oh Bato’s Telgen’, dat ik heb geselecteerd, werd vooral de Bataafse identiteit van het Nederlandse volk benadrukt (Bato was de stamvader van de Batavieren). Dit paste in het taalgebruik van de republikeinen/patriotse partij aan het begin van de negentiende eeuw. Het orangisme speelde geen grote rol in de viering. Zo lezen we: Geluk voor u, oh Brave Belgen (…) toont dat gij Batavieren zijt.’ Verder valt de oproep tot eenheid op: ‘Reikt toe de broederhand (…) En juicht- voor God- Vrede- en Vaderland.
Ook de melodie kan ons iets vertellen. Er werd gezongen op het ‘Franse marslied’- de Marseillaise. De Marseillaise werd gecomponeerd tijdens de Franse Revolutie en werd tijdens de Eerste Republiek zelfs het officiële volkslied van Frankrijk.
Waarschijnlijk werd de Marseillaise (het was immers een strijdlied) gebruikt om de Franse rol in de totstandkoming van de Vrede te benadrukken. Paradoxaal genoeg zou het Napoleon zelf zijn die de Marseillaise tijdens zijn keizerschap zou verbieden. Pas na 1870, tijdens de Derde Republiek, zou de Marseillaise het officiële volkslied van Frankrijk worden.
De populariteit van de Marseillaise nam na 1802 af. Toen Napoleon zijn machtspolitiek langzaam ontvouwde werd de kritiek op hem groter. De Franse Marseillaise werd dan ook niet meer gebruikt als melodie. Tijdens de jaren van Franse inlijving waren het Wilhelmus en het God save the King populaire melodieën.
Voor meer (vredes)liederen uit de eerste jaren van de negentiende eeuw zie bijvoorbeeld het online beschikbare Hans Michel Goedbloed zingt de voornaamste en nieuwste liederen (1805) (anoniem Liedboek).
Liedtekst
