Ontwerpprincipe 5: betekenisvolle keuzes bieden aan leerlingen

Optiekeuzes (Engels)

In de lessen Engels is het voor leerlingen mogelijk geweest zelf keuzes te maken. In dit geval zijn dit optiekeuzes: keuzes die in wezen hetzelfde proces en doel hebben. De leerlingen hebben zelf het onderwerp voor hun presentatie kunnen kiezen, welke artikelen ze specifiek gaan gebruiken voor dit mondeling (mits deze aan de criteria voldoen), en tevens hebben ze zelf de keuze gemaakt wat betreft hun partner. Daarbij was het aan de leerlingen zelf om te bepalen aan welke facetten van de voorbereiding voor de mondeling ze tijdens de les meer of minder aandacht wilden besteden.

In de evaluatie die achteraf is uitgezet onder de leerlingen geven de leerlingen aan dat zij gedurende het project het gevoel hebben gehad zelf inbreng te hebben tijdens de lessenreeks. Ze benoemen hier specifiek de bovengenoemde optiekeuzes als iets wat heeft bijgedragen aan dit gevoel.

Optiekeuzes en actiekeuzes (Geschiedenis)

In de lessen geschiedenis was er een uitgebreid aanbod aan keuzes voor leerlingen. Dit waren soms optiekeuzes en soms actiekeuzes. Bij een optiekeuze kan een leerling kiezen uit een aantal vooraf bepaalde keuzes. In de lessen werd dit ingebouwd door leerlingen bij de lesfase van het zelfstandig werken keuzes te geven in de opdrachten die zij konden uitvoeren. Leerlingen konden aan de slag met herhaling/basisstof (onder begeleiding van de docent), verwerking en verdieping.

Ook waren er geregeld actiekeuzes in de lessen ingebouwd. Bij een actiekeuze kan een leerling kiezen om wel of niet deel te nemen aan een bepaalde activiteit. Het is daarbij belangrijk dat het wel om een “echte” keuze gaat (dus niet een schijnkeuze als: ‘je doet mee, of je gaat je melden bij de afdelingsleider’). In de lessen werd dit ingebouwd door leerlingen o.a. de keuze te geven om deel te nemen aan verschillende lesfases. Zo konden leerlingen ervoor kiezen om wel/niet deel te nemen aan de uitleg van de docent (lesfase 2, de instructie), of de zelfwerkzaamheid. Of in uitzonderlijke gevallen zelfs om niet deel te nemen aan de gehele les, omdat er op dat moment voor de leerling een meer relevant alternatief was. Bij dergelijke actiekeuzes is het wel belangrijk om je leerlingen ook structuur te bieden. Als docent moet je kaders bieden waarbinnen keuzes mogelijk zijn. Als een leerling dus besloot om een les(fase) te missen, ging de docent steevast wel het gesprek met die leerling aan. In zo’n gesprek ging het dan over de vraag waarom een leerling de bewuste keuze maakt, en hoe een leerling een bepaalde les(fase) dan zelfstandig ging inhalen. Hiermee bevorder je de groei van autonomie van je leerlingen.